علی اکبر صالحی (سیاستمدار)

سوابق و مسؤولیت‏‌ها

پس از پیروزی انقلاب اسلامی صالحی در سال ۱۳۵۸ قائم‌مقام معاون آموزشی دانشگاه صنعتی شریف شد. وی در اواسط دهه شصت همراه هیئتی به آمریکا رفت تا از میان ایرانیان مقیم، برای دانشگاه‌های کشور هیئت علمی جذب کند. صالحی همچنین مدتی معاون آموزشی وزیر علوم وقت (دکتر ایرج فاضل) شد ولی دو سال بعد استعفا کرد و به بخش مهندسی هسته‌ای دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه شریف بازگشت.

ریاست دانشگاه و تدریس

صالحی در سال ۱۳۶۷ به عنوان اولین رئیس دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) قزوین انتخاب شد که به علت بیماریِ رئیس وقت دانشگاه صنعتی شریف نتوانست در این سمت بماند و برای فعالیت بجای ایشان به تهران بازگشت. وی بین سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۶۳ و ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ با مرتبه علمی دانشیار، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف بوده و ریاست دانشگاه صنعتی شریف را بر عهده داشت.
صالحی تدریس فیزیک هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی و عضویت در انجمن هسته‏‌ای این دانشگاه را نیز در پرونده علمی و پژوهشی خود دارد. صالحی پس از دو دور ریاست بر دانشگاه شریف، به عنوان نماینده ایران در آژانس اتمی انتخاب شد که تا سال ۱۳۸۲ در این سمت مشغول به کار بود.

نماینده دائم ایران در آژانس

صالحی در ۲۳ اسفند ۱۳۷۵ توسط رئیس‌جمهور وقت سید محمد خاتمی به عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منصوب شد و توانست این سمت را به مدت ۸ سال یعنی تا ۳۱ مرداد سال ۱۳۸۴ حفظ کند. امضای پروتکل الحاقی در دوره فعالیت وی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفت.

ریاست بر سازمان انرژی اتمی

پس از استعفای غلامرضا آقازاده از ریاست سازمان انرژی اتمی در تیرماه ۸۸، رئیس‌جمهور وقت احمدی نژاد، صالحی را به ریاست این سازمان منصوب کرد.

ابقای سلطانیه علی رغم نظر صالحی

مهرماه سال ۸۹ بود که رسانه‌ها از ابقای علی‌اصغر سلطانیه، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توسط متکی، وزیر خارجه وقت خبر دادند.
این در حالی بود که پیش از آن علی‌اکبر صالحی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس وقت سازمان انرژی اتمی اعلام کرده بود که علی‌اصغر سلطانیه، نماینده جمهوری اسلامی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی جای خود را به رضا نجفی داده ولی فعلاً عجله‌ای برای بازگشت آقای سلطانیه نیست و ممکن است جایگزینی ایشان مدتی به طول بینجامد.

انتصاب ملک زاده و تهدید به استیضاح

خرداد سال ۱۳۹۰ بود که محمد شریف ملک‌زاده توسط علی‌اکبر صالحی، به عنوان معاون اداری وزارت امور خارجه منصوب شد. این انتصاب نمایندگان را آن‌چنان گران آمد که دست به کار استیضاح صالحی شدند و وزیر اطلاعات نیز در نامه‌ای به وزیر امور خارجه صلاحیت ملک‌زاده را رد کرد که منجر به استعفای وی از این معاونت شد.
در پی فشار نمایندگان، ملک‌زاده سه شنبه ۳۱ خردادماه از این سمت استعفا داد و وزیر امور خارجه نیز به سرعت با استعفای وی موافقت و این مسئله را طی یک نامه رسمی به رئیس مجلس شورای اسلامی اطلاع داد.
در بخشی از نامه استعفای ملک‌زاده آمده بود: «این‌جانب کلیه اتهامات ناجوانمردانه نسبت داده‌شده به خود را با صراحت هرچه تمام‌تر تکذیب می‌نمایم. این‌جانب تاکنون در هیچ محکمه‌ای دارای پرونده نبوده و فاقد هرگونه سابقه سوء می‌باشم.»
صالحی نیز در بخشی از پاسخ به استعفانامه ملک‌زاده نوشت: «خودت را به خداوند بزرگ و متعال واگذار کن که یقیناً بهترین پناهگاه است.»

عملکرد صالحی در دوران وزارت

از اقدامات دوران مدیریت صالحی بر وزارت خارجه، برگزاری موفق اجلاس سران جنبش عدم تعهد بود. هر چند فعالیت‌های مقدماتی برگزاری اجلاس توسط متکی، وزیر امور خارجه پیشین انجام شده بود ولی صالحی در برگزاری موفق این اجلاس نقش ویژه‌ای ایفا کرد. با این وجود در مورد عملکرد صالحی در وزارتخانه تحت امرش انتقاداتی نیز از مطرح شد.
سایت خبری فردا در تحلیلی در این زمینه نوشت: «اخراج دپیلماتی های ایرانی از سوی دولت کویت، عدم موضع گیری شفاف مسئولان وزارت خارجه درباره تحولات ناشی از انقلاب های منطقه، عملکرد ضعیف وزارت خارجه در بعد سخنگویی و پاسخگویی به رسانه ها، انتخاب محمدشریف ملک‌زاده به سمت معاونت اداری و مالی وزارت خارجه، اعدام ایرانیان زندانی در عربستان، دیدار با وزیر امورخارجه انگلیس، شرکت در مراسم تشییع جنازه ولیعهد سابق عربستان سعودی، استقبال گرم از وزیر خارجه بحرین، ابراز تاسف از حمله معترضان به سفارت انگلیس و نیز چهره بشاش در دیدار با وزیر خارجه آلمان و … روزهای پرحاشیه ای را برای دستگاه دیپلماسی و در رأس آن علی‏اکبر صالحی طی دو سال اخیر به همراه داشته است.»
این سایت بعد از برشمردن رویدادهای دوران مدیریت صالحی بر وزارت خارجه ادامه داد: «گذشت تنها دو ماه از حضور صالحی در دستگاه وزارت خارجه کافی بود که سیل انتقادات از عملکرد این وزارتخانه به راه افتد. چه آنکه ورود صالحی به این وزارتخانه همزمان با تحولات منطقه و انقلاب های ناشی از بیداری اسلامی بود که وظیفه سنگینی را متوجه جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور پرچمدار این انقلاب ها می کرد. عملکرد منفعلانه و عدم موضع گیری های صریح و به موقع دستگاه دیپلماسی در نهایت صدای نمایندگان مجلس را بلند کرد چه آنکه به عقیده برخی از نمایندگان مجلس هشتم وزارت خارجه در بحث تحولات منطقه همپای مواضع روشنگرانه رهبر انقلاب پیش نرفته بود و در حالی که انتظارها آن بود که بعد از موضع گیری رهبر انقلاب به عنوان رهبر شیعیان جهان درباره انقلاب های منطقه وزارت خارجه در راستای مواضع ایشان حرکت کرده و اعلام موضع کند. این امر در عمل به خوبی محقق نشده بود.»

عضویت‌ها

عضویت در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
عضویت در مرکز بین‌المللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP).
عضو مرکزی کمیسیون وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
عضویت در کمیسیون انتخاب اساتید برجسته دانشگاه.
عضویت در انجمن دکترای افتخاری.
عضویت در کمیسیون بازبینی نشریات علمی.
عضویت در کمیته منتخب برای ارتقای آموزش عالی.
مشاور شورای برنامه ریزی صنایع سنگین.
عضویت در گروه فنی و مهندسی شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عضویت در کمیسیون انرژی (۳ سال).
عضویت در انجمن عالی همکاریهای علمی و بین‌المللی.
عضویت در کمیته آموزش و پرورش کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
عضویت در کمیته پژوهشی علوم پایه.
عضویت در کمیته آزمون اپراتورهای راکتور تحقیقاتی تهران.
عضویت در هیأت امنای دانشگاههای کشور.

مأموریت‌های دیپلماتیک

نمایندگی دائمی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۱۳۸۴-۱۳۷۵
صالحی در ۱۳ مارس ۱۹۹۷ توسط رییس جمهور سید محمد خاتمی به عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منصوب شد و به مدت هشت سال تا ۲۲ اوت سال ۲۰۰۵ در این سمت فعالیت کرد.. صالحی، در دوران نمایندگی در آژانس انرژی اتمی، به دلیل داشتن دیدگاه‌های میانه‌رو، مورد توجه غربی‌ها بوده‌است. او در ۱۸ دسامبر ۲۰۰۳، از سوی ایران پروتکل الحاقی ان. پی. تی را امضا کرد.علی‌اصغر سلطانیه جانشین او شد.

مشاور وزیر امور خارجه در مسائل بین‌الملل، ۱۳۸۴-۱۳۸۳
معاونت سازمان کنفرانس اسلامی، جده عربستان، ۱۳۸۸-۱۳۸۴

صالحی در دوره ریاست اکمل‌الدین احسان‌اوغلو بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، معاونت دبیر کل سازمان کنفرانس اسلامی را بر عهده داشت.با انتصاب صالحی به ریاست سازمان انرژی اتمی ایران، وی از این سمت استغفا کرد.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، ۱۳۹۰-۱۳۸۸

پس از اعلام استعفای غلامرضا آقازاده از ریاست سازمان انرژی اتمی ایران در تیرماه ۱۳۸۸، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت ایران که به شدت از امضای پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد کرده بود، صالحی را که شخص امضا کننده این پروتکل بود به عنوان جانشین آقازاده منصوب کرد.پس از آنکه صالحی خبر از جایگزینی رضا نجفی با علی اصغر سلطانیه به عنوان نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داد، منوچهر متکی وزیرخارجهٔ وقت، دوره کاری علی اصغر سلطانیه را تمدید کرد.

در پی ایراد اتهام جاسوسی به حسین موسویان، عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران صالحی این اتهام را رد کرد ولی وزارت اطلاعات ایران سه روز پس از سخنان صالحی درباره حسین موسویان، تاکید کرد اقدام موسویان مصداق جاسوسی است.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۹۲-۱۳۸۹

پس از برکناری منوچهر متکی که در سفر دیپلماتیک به سر می‌برد در آذرماه ۱۳۸۹، صالحی با حفظ سمت ریاست سازمان انرژی اتمی به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه ایران منصوب شد. او در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۸۹، به عنوان وزیر پیشنهادی امور خارجه به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در دهم بهمن از مجلس رای اعتماد گرفت و رسماوزیر امور خارجه شد.

علی‌اکبر صالحی، در خردادماه سال ۱۳۹۰ به دلیل انتخاب محمدشریف ملک‌زاده به سمت معاونت اداری و مالی، تا آستانه استیضاح پیش رفت. ملک‌زاده روز دوم تیرماه ۱۳۹۰ بازداشت شد. وی در مصاحبه‌ای که بعد از اتمام دوره مسئولیتش انجام داد، عنوان کرد که شخصاً تمایل زیادی برای برقراری رابطه با کشورهای عربی و آمریکا داشته که به دلیل عدم موافقت رهبر ایران این کار عملی نشده است.

معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از ۱۳۹۲

دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری در روز جمعه ۲۵ مرداد ۱۳۹۲ وی را به عنوان معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان انرژی اتمی ایران برگزید.

منابع: ۱- شخصیت نگار ۲- ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد