دنیای اطلاعات مرجع کامل اطلاعات
دنیای اطلاعات: ناوهای هواپیمابر یکی از معدود کشتی‌هایی هستند که به شکلی، هم جنگی و هم لجستیکی محسوب می‌شوند ناو هواپیمابر نوعی از کشتی های جنگی است که برای حمل کردن و پوشش دادن هواپیماها و هلیکوپترهای جنگی طراحی شده‌است و به عنوان یک فرودگاه شناور عمل می‌کند، و اینگونه هواپیماها می‌توانند بدون سوخت‌گیری و توقف، عملیات در مسافت‌های دور را انجام دهند. در حال حاضر حدود ۱۰ کشور جهان دارای این نوع کشتی‌ها هستند. شاید تعداد این ناوها در سطح جهان (اعم از فعال و غیرفعال) به ۳۰ فروند هم نرسد. آمریکا با در اختیار داشتن ۱۱ فروند ناو هواپیمابر که غالب آنها مربوط به دهه‌های ۹۰ میلادی هستند، در صدر دارندگان این ناوهاست. روسیه، تایلند، فرانسه و انگلیس به‌همراه آمریکا و چند کشور دیگر، از جمله حدود ۱۰ کشوری هستند که تنها دارندگان این ناوها محسوب می‌شوند. ناوهای هواپیمابر آمریکا قادر هستند ۱۵ سال بدون توقف حرکت کنند.
ناوهای هواپیمابر آمریکایی و ناو هواپیمابر شارل دوگل فرانسوی‌ها از یک نیروگاه هسته‌ای برای تامین انرژی مورد نیازشان استفاده می‌کنند که به آنها اجازه می‌دهد مدت‌ها دور از آشیانه بی نیاز از سوخت گیری بمانند اما بقیه ناوها از سوخت‌های متعارف استفاده می‌کنند.
ناو هواپیمابر یک جنگ‌افزار بسیار گران‌قیمت است که بهای آن گاه تا ۴٫۵ میلیارد دلار می‌رسد. از این رو در سال ۲۰۱۱ تنها ۲۱ ناو هواپیمابر در حال فعالیت هستند که از این تعداد ۱۱ ناو متعلق به ایالات متحده آمریکا است. دو کشور اسپانیا و ایتالیا هر کدام دارای دو فروند ناو هواپیمابر هستند و شش کشور روسیه، بریتانیا، فرانسه، هند، برزیل، تایلند هر کدام یک ناو هواپیمابر در اختیار دارند.
چین نیز در حال بازسازی و تکمیل یک ناو هواپیمابر سابق شوروی است و هند و بریتانیا نیز هر کدام دو ناو هواپیمابر دیگر را در دست ساخت و بازسازی دارند. آمریکا نیز علاوه بر ۱۱ ناو فعال خود، یک ناو ذخیره، و یک ناو در حال ساخت داشته و سفارش تولید دو ناو دیگر را هم داده‌است.
ژاپن (۲۰ ناو)، کانادا (۳ ناو)، استرالیا، (۳ ناو)، آرژانتین (۲ ناو) و هلند (۱ ناو)، هم در گذشته صاحب ناو هواپیمابر بودند.
سنگینترین ناوهای هواپیمابر دنیا ناوهای آمریکایی کلاس نیمیتز هستند که شامل ۱۰ ناو با وزنی بین ۱۰۰ تا ۱۰۴ هزار تن می‌شوند و بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۹ وارد نیروی دریایی شده‌اند. سبک‌ترین ناو هواپیمابر فعال نیز ناو چاری ناروبت تایلند با ۱۱۴۰۰ تن و سنگینترین ناو هواپیمابر غیرآمریکایی ناو دریادار کوزنتسف روس‌ها با ۵۵ هزار تن وزن است.
در اوایل سده ۲۱ ناوهای هواپیمابر در سرتاسر جهان گنجایش حمل ۱۵۲۰ هواپیما را داشتند.
ناوهای هواپیمابر معمولاً با چند کشتی دیگر به صورت گروهی حرکت می‌کنند. این کشتی‌ها می‌توانند تجهیزات پدافندی یا لوازم یدکی برای هواپیماها را تأمین کنند. معمولا چند کشتی دیگر وظیفه محافظت از ناو اصلی را دارند مانند سامانه‌های پیش‌اخطار یا دفاع موشکی.
ناو هواپیمابر را نباید با ناو که کشتی جنگی کاملا متفاوتی است اشتباه گرفت.
اصولا کار ساخت ناوهای هواپیمابر به‌دلیل حجم انبوه تجهیزات به‌کار رفته و تجهیزات فراوانی که باید با خود حمل کنند، سال‌ها به طول می‌انجامد. هم‌اکنون، اینترپرایز، با حدود ۵۰ سال سن، قدیمی‌ترین ناوهواپیمابر جهان است که در نیروی دریایی آمریکا فعال است.
ناوهای هواپیمابر بنا بر وزن، طراحی، امکانات و طول و عرض‌شان، قابلیت‌های متعددی دارند. حمل تعداد زیادی بالگرد و جنگنده، حمل یگان‌های رزمی و مهندسی و تجهیزات دفاعی و پدافندی، وابسته به این مؤلفه‌هاست.
نکته مهم در ساخت ناوهای هواپیمابر که تکنولوژی آن حدود ۵۰ سال پیش توسط آمریکا در ناو اینترپرایز به کار گرفته شد، استفاده از فناوری هسته‌ای برای تأمین سوخت این ناوهاست.
هم اکنون ناو شارل دوگل فرانسه و دو ناو آمریکایی، در مجموع ۳ ناوی هستند که پیشران اتمی دارند. ناو شارل دوگل فرانسوی، یکی از معروف‌ترین ناوهای هواپیمابری است که در خود یک نیروگاه اتمی برای تولید سوخت مورد نیاز ناو داشته و از توانایی‌های این ناو، حرکت بدون وقفه آن در سال‌های متمادی است.
ناو هواپیمابر نیمیتز نیز سامانه‌ای پیشران متشکل از دو راکتور اتمی در قلب ناو با خود حمل می‌کند که این دو رآکتور، وظیفه تأمین انرژی مورد نیاز توربین‌های ناو را به‌عهده دارند.
آسیب پذیری
ناوهای هواپیمابر اگرچه از آلیاژ خاصی در بدنه و بخش‌های تحتانی و فوقانی خود بهره برده‌اند اما آسیب‌پذیری‌های زیادی هم دارند، از جمله مهمترین آسیب‌پذیری‌های این ناوها، سرعت نه‌چندان زیاد، بزرگ بودن جثه، حمل تجهیزات فراوان و سنگینی ناو و چندین و چند آسیب دیگر است.
در ناوهایی که با پیشران اتمی فعال هستند، این ناوها آسیب‌پذیری‌های بیشتری دارند از جمله اینکه اگر به این ناوها به‌نحوی حمله شود که بمب یا موشک به رآکتور تأمین کننده انرژی ناو برسد، انفجاری با قدرت بسیار زیاد، ناوهواپیمابر را به‌طور کلی با همه تجهیزاتش نابود خواهد کرد.
ناوهای هواپیمابر معمولا بیش از ۴۰۰۰ نفر پرسنل و میلیاردها دلار تجهیزات و امکانات با خود حمل می‌کنند که نابودی دفعی آنها باعث تلفات و خسارات سنگینی خواهد شد.
خطر دوم برای این ناوها، سوخت هواپیماهایی است که توسط ناو حمل می‌شود. این ناوها میلیون‌ها لیتر بنزین با خود حمل می‌کنند که این بنزین‌ها، علاوه بر مهمات، رآکتور هسته‌ای و دیگر لوازم، خود به خود خطری جدی برای ناو به حساب می‌آیند.
عرشه پرواز
عرشه پرواز ناوهای هواپیمابر به طور کلی به دو صورت کلی است:
نوع اول که توسط ایالات متحده آمریکا استفاده می‌شود به صورت زیر کار می‌کند:
بیشتر ناوهای موجود دارای عرشه تختی هستند که به عنوان محل فرود و پرواز هواپیماها عمل می‌کند.
هواپیماها برای به پرواز در آمدن باید به سرعت معینی برسند ولی باندهای پرواز در ناوهای هواپیما بر به نسبت کوتاه هستند و این امکان را برای هواپیماها فراهم نمی‌آورند. از این رو در ناوهای هواپیما بر از وسیله‌ای به نام منجنیق استفاده می‌شود. منجنیق‌ها که با موتور بخار کار می‌کنند به هواپیما شتاب لازم برای پرواز را می‌دهند. قدرت این منجنیق‌ها به قدری است که در طول تنها ۲ ثانیه سرعت هواپیما را از ۰ به ۱۶۵ مایل در ساعت می‌رسانند. این کار باعث می‌شود که هواپیما سرعت لازم برای پرواز را کسب کند همچنین برای فرود آمدن هواپیمایی که ۱۵۰ مایل بر ساعت سرعت دارد مجهز به یک دم زنجیری است که باید آن را به یکی از ۴ کابل موجود روی باند گیر بیندازد که بعد از ۹۶ متر مسافت متوقف می‌شود در ناوهای هواپیمابر ، برعکس فرودگاه‌ها برای فرود آمدن هواپیما نباید سرعت خود را به کمترین حالت برساند بلکه باید دارای سرعت کافی باشد که در صورت ناتوانی خلبان در درگیر کردن دم زنجیری و کابل‌ها هواپیما با سرعتش بتواند از سوی دیگر ناو دوباره به پرواز در آید به علت مشکل بودن این کار معمولا از برجسته‌ترین خلبانان برای ناوهای هواپیمابر استفاده می‌شود.
نوع دوم ناوهای هواپیمابر که ایالات متحده از آن استفاده نمی‌کند به گونه‌ای طراحی شده‌است که به منجنیق نیازی ندارد. در عوض دارای یک سکوی پرواز است. این نوع ناوها بیشتر هواپیماهای عمودپرواز VTOL یا STOVL (هواپیماهایی که به صورت عمود فرود می‌آیند و با طی مسافت کمی پرواز می‌کنند) را حمل می‌کند.
منبع : دانشنامه آزاد – خبر گزاری تسنیم
