داوود رشیدی

سالهای آغازین زندگی

داوود رشیدی در سال ۱۳۱۲ در تهران متولد شد. وی از خاندان حایری مازندرانی دارای اصالت بابلی است. پدر او عبدالامیر رشیدی حائری دیپلمات بود و در چند کشور سفیر نیز شد. پدربزرگش علامه شیخ محمد حائری مازندرانی معروف به ابن‌الشیخ از روحانیان مشروطه خواه و جدش زین‌العابدین حائری مازندرانی از مراجع تقلید عصر قاجار بود.
داوود رشیدی تحصیلات متوسطه را (به دلیل فعالیت‌های دیپلماتیک پدرش) در ترکیه و پاریس به پایان رساند و تحصیلات دانشگاهی را در ژنو ادامه داد. وی فارغ‌التحصیل کنسرواترا ژنو در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و همچنین لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه ژنو بود.

زندگی حرفه‌ای

او اولین بار، زمانی که هفت ساله بود توسط دختر عمه‌اش دکتر طوسی حایری به عبدالحسین نوشین برای بازی در نمایشِ مردم معرفی شد. در سال ۱۳۴۳ خورشیدی پس از اتمام تحصیلات در ژنو به تهران آمد و در اداره تئاتر آن زمان وابسته به وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد. سپس گروهِ تئاترِ امروز را پایه‌گذاری نمود که هنرپیشگانی همچون پرویز فنی‌زاده، داریوش فرهنگ، مهدی هاشمی، فهیمه راستکار، سیاوش طهمورث، مرضیه برومند، سوسن تسلیمی، به عضویت در این گروه درآمدند.
رشیدی از سال ۱۳۵۰ خورشیدی با فیلم سینمایی «فرار از تله» وارد عرصه بازیگری سینما گردید که جایگاهش را به عنوان یکی از بهترین بازیگران نقش مکمل تثبیت کرد. او علاوه بر بازیگری چندین تله تئاتر از جمله کارهایی از غلامحسین ساعدی را کارگردانی کرد و چند نمایشنامه خارجی را نیز به فارسی برگرداند. او علاوه بر بازیگری و کارگردانی در سینما، تلویزیون و تئاتر به تهیه‌کنندگی سینما نیز روی آورد.
در سال ۱۳۵۲ خورشیدی از اداره تئاتر به تلویزیون ملی ایران رفت و در سمَت مدیریت گروهِ نمایش‌ها و سرگرمی‌های آن سازمان (شامل: سریال‌ها، مسابقات، تئاترهای تلویزیونی) مشغول به کار گردید.
کندو فیلم دیگری بود که رشیدی در نقش «آقا حسینی» با بهروز وثوقی در سال ۱۳۵۴ بازی کرد و اوج بازیگری او در سینمای پیش از انقلاب بشمار می‌رود. وی «کندو» را از موفق‌ترین فیلم‌هایش دانسته و گفته بود که حتی الان بچه‌های نوجوان هم به من «آقا حسینی» می‌گویند. با آنکه داوود رشیدی در تعداد کمی از فیلم‌های ایرانی پیش از انقلاب بازی کرد، اما شهرت نسبتاً خوبی به دست آورد. با این حال بخش عمده از فعالیت‌های حرفه‌ای او صرف مدیریت گروه نمایش و سرگرمی در تلویزیون ایران می‌شد.
با تحولات پس از پیروزی انقلاب ایران او را در سال ۱۳۵۸ از تلویزیون ایران اخراج کردند. او دربارهٔ سال‌های نخست پس از انقلاب ایران گفته بود: «سال ۵۸ خواستند از تلویزیون تقاضای بازنشستگی کنم، همین کار را کردم اول با تقاضای بازنشستگی موافقت شد و بعد اخراجم کردند تا حقوق نگیرم. بچه‌های جوان در گروه پاک‌سازی بودند، آمدند و گفتند ما شما را پاک‌سازی نمی‌کنیم، اخراج می‌کنیم تا جای دیگر بتوانید کار کنید. من هم خداحافظی کردم و رفتم.»
با این وجود سال‌های نخستین پس از انقلاب ایران، پرکارترین دوره فعالیت بازیگری او است. او در چهار-پنج سال اول انقلاب در نزدیک به ۲۰ فیلم بازی کرد. شیلات، خانه عنکبوت، کمال‌الملک و گل‌های داوودی از مشهورترین این فیلم‌ها بودند. در سال ۱۳۶۳ و پس از بازی در دو فیلم کیومرث پوراحمد ناگهان فعالیت سینمایی رشیدی قطع شد و نزدیک به ۱۰ سال متوقف ماند. با این حال او همچنان در اواسط دهه شصت و اوایل دهه هفتاد خورشیدی در حالیکه اجازه فعالیت در سینما را نداشت، حضور پررنگی در سریال‌های تلویزیونی ایران داشت که رسانه به‌مراتب پرمخاطب‌تری از سینما بود. سریال‌هایی چون گرگ‌ها و عطر گل یاس و تله‌تئاتر یکی از این روزها (در نقش رئیس‌جمهور ایندولند) تماشاگران زیادی داشت. اما مشهورترین نقشی که از او از آن سال‌ها در خاطره مردم مانده است، مفتش شش انگشتی سریال هزاردستان، به کارگردانی علی حاتمی بود. آوای فاخته، گل پامچال، تنهاترین سردار، ولایت عشق، مختارنامه و کلاه پهلوی از دیگر کارهای تلویزیونی مشهور او در سال‌های گذشته بوده است.
در سال ۱۳۷۰ او پیروزی شیکاگو را در تئاتر شهر تهران به روی صحنه برد که به پرفروش‌ترین تئاتر ایران پس از انقلاب تبدیل شد. در سال ۱۳۹۱ نشان درجه یک فرهنگ و هنر ایران از سوی ریاست جمهوری ایران به وی رشیدی اعطا شد. مهمترین ویژگی او فن بیانش بود که کلمات را با دقت خاصی و خیلی شمرده به زبان می‌آورد.

بیماری و مرگ

رشیدی در سال‌های پایانی زندگی دچارِ آلزایمر شده بود و در بامداد ۵ شهریور ۱۳۹۵ در ۸۳ سالگی در پی ایست قلبی در خانه‌اش درگذشت.حسن روحانی، محمدجواد ظریف، علی لاریجانی، محمدرضا عارف و سیدحسن خمینی از جمله سیاست‌پیشگانی بودند که درگذشت رشیدی را تسلیت گفتند. حسین پاکدل رسول صدرعاملی ناصر ملک‌مطیعی و جعفر والی، سینماگرانی بودند که در سوگش مطلب نوشتند.
در ۷ شهریور ۱۳۹۵ مراسم تشییع پیکرش در تهران (تالار وحدت) برگزار شد که نخستین سخنران آن علی نصیریان بود؛ سپس جمشید مشایخی و داریوش فرهنگ از او گفتند. خانوادهٔ او، احترام برومند و لیلی رشیدی نیز در پایان سخنانی بیان کردند. او در قطعهٔ هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد. افراد سرشناس بسیاری به‌ویژه هنرمندان و سینماگران در تشییع پیکر او حضور داشتند. مراسم ختم داوود رشیدی عصر همان روز در مسجد جامع شهرک غرب تهران برگزار شد.

کارنامه هنری

تلویزیون

سال	نام	سمت	کارگردان	توضیحات
۱۳۹۱	تله‌فیلم «رؤیا»	بازیگر	فرید شرعی
۱۳۹۱	گپ	مهمان برنامه	رامبد جوان	مهمان قسمت پنجم برنامه
۱۳۹۱	کلاه پهلوی	بازیگر	سید ضیاءالدین دری	در نقش کشیش «موسیو آلفونس» آغاز پیش تولید این سریال از سال ۱۳۸۳ و آغاز فیلمبرداری آن از ۱۳۸۵ بوده است.
۱۳۸۳–۱۳۸۸	مختارنامه	بازیگر	داود میرباقری	در نقش «نعمان بن بشیر انصاری» در سال ۱۳۸۹ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۸۸	خسته‌دلان	بازیگر	سیروس الوند	شبکه ۱
۱۳۸۸	تله‌تئاتر «شایعه»	کارگردان هنری تهیه کننده مترجم متن	داوود رشیدی	نویسنده: «ژان میشل ریب» کارگردان تلویزیونی: «مسعود فروتن»
۱۳۸۸	تله‌تئاتر «آخرین گودو»	کارگردان هنری تهیه کننده مترجم متن	داوود رشیدی	نویسنده: «ماتئی ویسنی‌یک»
۱۳۸۶–۱۳۸۷	پاتوق	بازیگر مهمان	شاهین باباپور	کارگردان تلویزیونی: «احمد قربانی»
۱۳۸۶–۱۳۸۷	بیداری	بازیگر	بهرام عظیم پور
۱۳۸۷	تله‌تئاتر «هنر»	کارگردان هنری تهیه کننده بازیگر	داوود رشیدی	در نقش «سرژ» بر اساس نمایشنامه‌ای از «یاسمینا رضا» ۲۰ آذر ۱۳۸۷ از شبکه ۴ پخش شد.
۱۳۸۶	تله‌فیلم «بعد از روز آخر»	بازیگر	مجید مظفری	در هفتهٔ ناجا از شبکه ۲ پخش شد.[۱۸]
۱۳۸۶	نشانی	بازیگر	رامبد جوان	نوروز ۱۳۸۷ از شبکه ۲ پخش شد.
۱۳۸۴	بچه‌های هور	بازیگر	عبدالله باکیده	در نقش «عمو طالب» (رئیس عشیره)
۱۳۸۴	زائرسرای ممتاز	بازیگر	حمید بهمنی	محصول سیمای مرکز قم
۱۳۸۴	چه کسی به سرهنگ شلیک کرد؟	بازیگر	جواد اردکانی
۱۳۸۱–۱۳۸۳	دایره تردید	بازیگر	امیر قویدل	اپیزود «تازه‌کار» / شبکه ۱
۱۳۸۲	مهمانپذیر طوبی	بازیگر	منوچهر پوراحمد	در نوروز ۱۳۸۳ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۸۱	معصومیت از دست رفته	بازیگر	داود میرباقری	در نقش «نعمان»
۱۳۸۱	چهره‌ها	بازیگر	ابوالقاسم معارفی	در دههٔ فجر ۸۱ از شبکه تهران پخش گردید.
۱۳۸۱	آبی مثل دریا	بازیگر	ابوالقاسم معارفی
۱۳۷۹	خانه ما	بازیگر مهمان	مسعود کرامتی
۱۳۷۵–۱۳۷۹	ولایت عشق	بازیگر	مهدی فخیم‌زاده	در نقش «فضل بن ربیع»
۱۳۷۸	ورثه آقای نیکبخت	بازیگر	مرضیه برومند
۱۳۷۷	خاطرات یک خبرنگار	بازیگر	رسول صدرعاملی
۱۳۷۷	پزشکان	بازیگر	مسعود کرامتی	شبکه ۳
۱۳۷۷–۱۳۷۸	روزهای زندگی	بازیگر	سیروس مقدم	در سال ۱۳۷۹ از شبکه ۳ پخش شد.
۱۳۷۵–۱۳۷۶	بازگشت پرستوها	بازیگر	ابوالقاسم طالبی	شبکه ۲
۱۳۷۵–۱۳۷۶	تهران ۱۱–۵۹۵ ج ۴۸	بازیگر مهمان	مرضیه برومند	بازی در اپیزود «همسایه‌ها»
۱۳۷۵	خاله خانم	بازیگر	منوچهر پوراحمد	در نوروز ۱۳۷۶ از شبکه ۱ پخش شد. کارگردان تلویزیونی: «شیرین جاهد»
۱۳۷۵	پرواز قرن	بازیگر	رسول صدرعاملی	نویسنده: «فریدون جیرانی» محصولی از سیمافیلم که در هفت قسمت و در دهه فجر ۱۳۷۵ پخش گردید.
۱۳۷۴–۱۳۷۵	تنهاترین سردار	بازیگر	مهدی فخیم‌زاده	در نقش «عمرو عاص»
۱۳۷۴	علی‌آقا ۱۲۱	بازیگر مهمان	محمد صالح علا	شبکه ۲
۱۳۷۴	آخرین ستاره شب	بازیگر	منوچهر پوراحمد
۱۳۷۳	آوای فاخته	بازیگر	بهمن زرین‌پور	شبکه ۱
۱۳۷۰	گل پامچال	بازیگر	محمدعلی طالبی	شبکه ۱
۱۳۷۰	امام علی	بازیگر	داود میرباقری	در نقش «ابن جبله»
۱۳۶۹	عطر گل یاس	بازیگر	بهمن زرین‌پور	شبکه ۱
۱۳۶۷	تله‌تئاتر «یکی از این روزها»	بازیگر	فریدون فرهودی	در نقش «رئیس جمهور ایندولند» کارگردان تلویزیونی: «هرمز امامی»
۱۳۶۵–۱۳۶۶	گرگ‌ها	بازیگر	داود میرباقری
۱۳۶۳–۱۳۶۶	کوچک جنگلی	بازیگر	بهروز افخمی	در نقش «مستوفی الممالک»
۱۳۵۸–۱۳۶۶	هزاردستان	بازیگر	علی حاتمی	در نقش «مفتش شش انگشتی»
۱۳۶۴	مستند داستانی «تاریخ قشم»	راوی	علی‌رضا داوودنژاد
۱۳۵۵	هوس	بازیگر	هوشنگ پاکروان
۱۳۴۹	تله‌تئاتر «دیکته و زاویه»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «غلامحسین ساعدی» کارگردان تلویزیونی: «حمید مصداقی»
۱۳۴۷	تله‌تئاتر «سیزیف و مرگ»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «روبر مرل»
۱۳۴۷	تله‌تئاتر «همسفر»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «کامران قدیمی»
۱۳۴۷	تله‌تئاتر «باجه»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «ژان تاردیو»
۱۳۴۶	تله‌تئاتر «خوشا به حال بردباران»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «غلامحسین ساعدی»
۱۳۴۶	تله‌تئاتر «صدایی در لیوان»	کارگردان هنری	داوود رشیدی	نویسنده: «ایزو دوری» و «لئوپولدو کوکو»
۱۳۴۵	تله‌تئاتر «ریچارد سوم»	کارگردان هنری	داوود رشیدی
۱۳۴۲	تله‌تئاتر «سیسیل یا مکتب پدران»	بازیگر	جعفر والی
۱۳۴۲	تله‌تئاتر «در جزیره‌ای غریب»	بازیگر	؟	«منوچهر فرید»، «محمدعلی کشاورز» ، «فرزانه تأئیدی» و «عباس مغفوریان» هم در آن بازی کرده بودند.

سینما

۱۳۴۹- تجاوز
۱۳۵۰- میعادگاه خشم
۱۳۵۰- فرار از تله
۱۳۵۱- گذر اکبر
۱۳۵۱- فدایی
۱۳۵۱- جهنم + من
۱۳۵۱- تجاوز
۱۳۵۲- خروس
۱۳۵۴- کندو
۱۳۵۷- قدغن
۱۳۵۹- کرکس‌ها می‌میرند
۱۳۵۹- طلوع انفجار
۱۳۵۹- اعدامی
۱۳۵۹- آقای هیروگلیف
۱۳۵۹- شمر
۱۳۶۰- مرز
۱۳۶۰- بازرس ویژه
۱۳۶۱- رهایی
۱۳۶۱- جایزه
۱۳۶۲- هیولای درون
۱۳۶۲- کمال الملک
۱۳۶۲- شیلات
۱۳۶۲- خانه عنکبوت
۱۳۶۲- تفنگدار
۱۳۶۳- گل‌های داوودی
۱۳۶۳- تاتوره
۱۳۶۳- بی‌بی چلچله
۱۳۷۲- عبور از تله
۱۳۷۳- راه افتخار
۱۳۷۳- خط آتش
۱۳۷۴- بازی‌های پنهان
۱۳۷۵- بزرگ خیلی بزرگ
۱۳۷۸- طهران روزگار نو
۱۳۷۹- تکیه بر باد
۱۳۸۲- ملاقات با طوطی
۱۳۸۵- ماه شب چهارده
۱۳۸۶- پرچم‌های قلعه کاوه
۱۳۸۷- تردید
۱۳۸۸- زمهریر
۱۳۹۰ – اکباتان

تئاتر

۱۳۷۰- پیروزی در شیکاگو، کارگردان و بازیگر
۱۳۷۸- ریچارد سوم، کارگردان
۱۳۸۹- منهای دو، کارگردان
تهیه کنندگی
۱۳۷۹- قطعه ناتمام
۱۳۸۰- امتحان
۱۳۸۵- صبحی دیگر

کتاب

مجموعه آثار نمایشی داوود رشیدی (جلد یکم و دوم چاپ شده است)

مستند

۱۳۷۵ – پرواز قرن. مستند درباره خاطرات مردم فرانسه از آیت الله خمینی (سیما فیلم)

مجری طرح

۱۳۷۹- قطعه ناتمام

نماینده تهیه کننده

۱۳۷۸- مثلث آبی

منبع: ویکی پدیا