تفاوت بلندگو، میدرنج، ساب ووفر، آمپلی فایر، کامپوننت و تیوتر چیست؟

دنیای اطلاعات: بلندگو یا اسپیکر (Speaker)، وسیله‌ای است که انرژی الکتریکی را به صدا تبدیل می‌کند. از بلندگو به همراه تقویت‌کننده، برای بلندتر کردن صدا استفاده می‌شود.
واژه بلندگو ممکن است تنها به یک مبدل، یا به سیستمی شامل چندین تقویت‌کننده و همچنین دیگر قطعات الکترونیکی اطلاق شود.
بلندگو بخشی اساسی از هر سیستم صوتی است و معمولا تفاوت کیفیت در سیستم‌های صوتی، بیشتر ناشی از این بخش است و بیشترین اعوجاج در صدا در این بخش صورت می‌گیرد.

بلندگو (اسپیکر یا باند)

برای پخش کردن صدا در خودرو از بلندگوها استفاده می شود. باندها را می توان به ۲ گروه کلی تقسیم می شوند، باندهای گرد و باندهای بیضی (خربزه ای) تقسیم نمود.

۱- باند گرد:

باندهای گرد خود به سه دسته ۱۰، ۱۳ و ۱۶ تقسیم می شوند. باند ۱۰ کوچکتر است و برای داشبورد ماشین بکار می رود. باند ۱۳ برای درب های عقب خودرو کاربرد دارد و باند ۱۶ برای درب های جلو (داخل درب) استفاده می شود. هرچند بلندگوهای بیشتر خودروها به صورت فابریک گرد هستند اما جایگزین کردن آن به یک باند بیضی می تواند صدای بسیار مناسبتری در ماشین ایجاد می کند.

۲- باند بیضی:

باندهای بیضی نیز خود به دو دسته اصلی تقسیم می شوند.

الف) آن دسته که آمپلی فایر را ساپورت نمی کنند: معمولا بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ وات قدرت دارند و توان ساپورت آمپلی فایر را ندارند. این باندها در صداهای زیاد دچار نویز می شوند و قابلیت استفاده از حداکثر صدا برای آنها وجود ندارد.

ب) آن دسته که توانایی ساپورت آمپلی فایر را دارند: این نوع از باندهای خربزه ای کیفیت بالاتری از باندهای معمولی دارند و مهم تر از آن در صدای بالا دچار مشکل و صدای نویز نمی شوند.

ساب ووفر (Subwoofer)

ساب ووفر را در زبان عامه ساب یا تر ساب هم می‌گویند. این دستگاه یکی از ادوات اصلی سیستم‌های صوتی است. دستگاهی با صدای بم بسیار قوی که می‌تواند با ارتعاشات صدای خود موی تن شما را به لرزه درآورد. ساب ووفرها در واقع یک بلندگو بر مبنای تولید صدای بم هستند. واژه ووفر برگرفته از صدای سگ است؛ و اشاره به شدت و بم بودن صدای این بلندگو دارد.

هر موسیقی‌ای دارای سه دسته کلی صدا است. صدای زیر مثل دیس دیس، صدا بم مثل دوبس دوبس و صداهای معمولا خنثی مانند صدای خواننده. ساب ووفرها وسیله‌ای برای تقویت صداهای بم موجود در موزیک هستند. در یک سیستم صوتی کامل شما از ۶ کانال صوتی باید بهره ببرید. یکی از این کانال‌ها که پخش‌کننده صدای بم است ساب ووفر است. بد نیست در همین‌جا بدانید صدای زیر نیز توسط دستگاهی به نام توییتر ساخته می‌شود.
ساب ووفر دارای دیافراگم وسیع و فرکانس کم است. در نتیجه توانایی تولید صداهای بم با توالی و فاصله بیشتر را دارد. دقت کنید که ساب ووفرها را با ووفر و میدووفر اشتباه نگیرید. ساب ووفر در فرکانس ۲۰ تا ۲۰۰ هرتز کار می‌کند. این به این معناست که برای تولید صداهای با فرکانس بسیار پایین کارایی دارد. مثلا صدای انفجار، یا ضربه پتک و موارد مشابه را تصور کنید. ووفرها دارای فرکانس بالاتری هستند؛ که این عدد معمولا از ۴۰ تا ۵۰۰ هرتز است. و در نهایت میدووفرها قرار دارند که فرکانس تا حدود ۵۰۰۰ هرتز را نیز پشتیبانی می‌کنند. پس ساب ووفر و میدووفر زیرمجموعه‌های ووفر هستند؛ که تکمیل‌کننده جزئیات صدای پخش شده خواهند بود.

با انواع ساب ووفر آشنا شوید

به طور کلی دو نوع ساب ووفر به نام‌های اکتیو و پسیو در بازار وجود دارد. البته به مرور تعداد ساب ووفرهای پسیو در حال کاهش هستند. اما هنگام خرید ساب ووفر به هر حال بهتر است به این موضوع توجه کنید. اما تفاوت این دو مدل از نام‌شان نیز تقریبا پیداست. ساب ووفر اکتیو دارای یک آمپلی فایر داخلی است؛ و به طور مستقیم و بدون دردسر به سیستم صوتی و تصویری خودرو و… متصل شده و کار خود را آغاز می‌کند. در مقابل ساب ووفر پسیو در مجموعه خود دارای آمپلی فایر نیست. در نتیجه باید آمپلی فایر را به صورت جداگانه برای آن تهیه کرد. این روش برای کسانی که می‌خواهند حداکثر اختصاصی‌سازی را در سیستم صوتی خودروی خود پدید آورند مناسب است. هرچند ساب ووفرهای اکتیو امروه دارای کیفیتی مثال‌زدنی هستند؛ و تقریبا نیاز به تهیه جداگانه آن از آمپلی فایر این روزها کمتر احساس می‌شود.
دقت کنید که ساب ووفر یکی از مهم‌ترین ارکان هر سیستم صوتی حرفه‌ای است. طبیعتا علاقمندان جدی موسیقی، حتی تصور گوش دادن به موسیقی بدون ساب ووفر را نیز نمی‌کنند. ساب ووفرها انرژی و هیجان را به موسیقی هدیه می‌دهند؛ و وجود آنها برای کامل بودن هر سیستم صوتی حرفه‌ای ضروری است.
در نهایت فراموش نکنید هنگام خرید ساب ووفر و به طور کلی سیستم صوتی و تصویری خودرو، تا جای ممکن به جزئیات توجه کنید. گاهی بهترین قطعات به دلیل ارتباط و نصب نامناسب، یا استفاده از کابل‌های بی‌کیفیت، کارای مورد انتظار را ارائه نمی‌دهند.

آمپلی فایر (Amplifier)

آمپلی فایرها برای تقویت صدای سیستم های صوتی به کار می روند و وظیفه اصلی آنها بهبود صدای سیستم می باشد. آمپلی فایرها معمولا در افزایش دقت صدا، کیفیت صدا و همچنین قدرت صدا تاثیر می گذارند و تاثیر موثری در کاهش دیستروشن (در همریختگی صدا) دارند.
باید توجه داشته باشیم که تقریبا خروجی صدای اکثر رادیوپخش های اتومبیل ها حدود ۲۰ وات RMS (توان حقیقی) می باشد. در حالیکه اکثر باندها توان بسیار بالاتری از این حد را می توانند تحمل کنند ( اکثرا بین ۵۰ تا ۱۵۰ RMS ) . اتصال مستقیم رادیوپخش به باندها باعث می شود شما فقط تا ۲۰ RMS حقیقی از توان باند را استفاده کنید و این باعث کاهش کیفیت صدا و قدرت صدا خواهد شد تا خدی که در ولوم بالا اعوجاج بسیار زیادی در صدا ایجاد می شود تا جائیکه امکان گوش دادن به موسیقی دیگر لذت بخش نمی باشد. در نتیجه استفاده از آمپلی فایرها کمک می کند تا کنترل حرکت صفحه بلندگوها ( و حتی ساب ووفرها) بهتر انجام شود.
اگر شما نیز عاشق وضوح صدا و کیفیت بالا در سیستم صوتی هستید بهرام شاپ استفاده از آمپلی فایر را برای سیستم شما پیشنهاد می کند. آمپلی فایرها بر خلاف تفکر بسیاری از افراد جای بسیار کمی را در ماشین می گیرند و نصب آنها اکثرا دغدغه و پیچیدگی زیادی ندارد. آمپلی فایرها اکثرا داخل ماشین زیر صندلی و یا در صندوق عقب نصب می شوند. با توجه به اینکه در اطراف آمپلی فایر مهم است که جریان هوا وجود داشته باشد بهتر است معمولا آنها را بر روی تخته ای صاف و در صندوق عقب نصب کنیم.

انواع دسته بندی آمپلی فایرها

امروزه آمپلی فایرهای ماشین بر اساس کانال های آنها دسته بندی می شوند. آمپلی فایرهای مونو (یا همان تک کانال) ، دو کانال، چهار کانال، پنج کانال و یا شش کانال.

آمپلی فایر مونو (تک کانال):

این آمپلی فایرها فقط برای راه اندازی ساب ووفر ساخته می شوند. دارای تنظیم LPF می باشند. و براحتی فرکانس صدایی مناسب را برای ساب ووفر ایجاد می کنند. مونو به معنای تک کانال می باشد و برای راه اندازی یک یا دو عد ساب ووفر به کار می رود.

آمپلی فایر دو کانال:

آمپلی فایر دو کانال معمولا برای راه اندازی یک جفت باند استفاده می شود البته در مواردی که مصرف کننده می خواهد با هزینه کم ساب ووفر را نیز راه اندازی کند می تواند از آمپلی فایر دو کانال برای راه اندازی ساب ووفرهای سبک استفاده کند. آمپلی فایرهای دو کانال معمولا فیلترهای مناسبی برای راه اندازی باند ها دارند ولی هیچگاه بخوبی آمپلی فایر موو برای ساب ووفر جوابگو نیستند.

آمپلی فایر چهار کانال:

آمپلی فایرهای چهار کانال، معمولا دارای تنظیمات جداگانه برای هر دو کانال می باشند بطوریکه کاربر می تواند از آنها برای راه اندازی دو جفت باند جداگانه و یا یک جفت باند به همراه ساب ووفر و یا یک جفت میدرنج و سوپرتیوتر استفاده کند. آمپلی فایرهای چهار کانال نیز مانند آمپلی فایرهای دو کانال تنظیمات مناسبی برای بلندگوها دارند و معمولا قدرت خوبی نیز برای راه اندازی ساب ووفر به کاربر می دهند. البته باید در نظر داشت یک آمپلی فایر جهار کانال هیچگاه به خوبی آمپلی فایر مونو نمی تواند صدا را برای ساب ووفر فیلتر نماید.

آمپلی فایر پنج کانال:

این آمپلی فایرهای بیشتر برای کسانی طراحی شده است که قصد استفاده از بلندگو در استیج جلو و عقب و ساب ووفر را بصورت مجزا دارند. تنظیمات این آمپلی فایرها کامل است و معمولا یک کانال مونو مناسب برای راه اندازی ساب ووفر با فیلترهای مناسب دارند. البته توجه داشته باشید که اگر شما از سیستم میدرنج و سوپرتیوتر و ساب ووفر بهره میگیرید برای راه اندازی سیستم خود در حالت ایده آل به یک آمپلی فایر پج کانال و یا یک آمپلی فایر چهار کانال به همراه یک آمپلی فایر مونو احتیاج دارید.

آمپلی فایر شش کانال:

این آمپلی فایرها معمولا برای سیستم هایی طراحی شده اند. که اط قطعات زیادی در آنها استفاده شده است. به عنوان مثال از سه جفت باند و یا تعداد زیادی میدرنج و سوپرتیوتر، البته با استفاده از قابلیت پل زنی (بریج) امکان راه اندازی ساب ووفر با این آمپلی فایرها نیز وجود دارد.
در حال حاضر دو شرکت آلمانی هلیکس و ایتالیایی ماسکونی ( و شریک تجاری گلیدن ) در ساخت آمپلی فایرهای با کیفیت در اروپا سر آمد هستند و بهترین آمپلی فایرهای ماشین را تولید می کنند. همچنین شرکت آمریکایی ام تی ایکس ، جی بی ال و اینفینیتی (زیر نظر هارمان) و شرکت انگلیسی وایب آمپلی فایرهایی با کیفیت ساخت فوق العاده خوب روانه بازار می کنند. در بین برندهای اسیایی مانند کنوود، پایونیر، جی وی سی و سونی نیز ساخت آمپلی فایرهای مختلف با کیفیت بالا سالهاست انجام می شود و این شرکتها نیز سابقه درخشانی در تولید آمپلی فایر دارند. در بین برندهای ارزان قیمت برندهای لنزار، لئودئو؛ بوستر، پرمیر و ام بی آکوستیک بهتر از شرکتهای دیگر عمل کرده اند و آمپلی فایرهایی با قیمت مناسب و کیفیت خوب به بازار عرضه می کنند.

کامپوننت چیست؟ و فرق کامپوننت با بلندگو ها (Component)

یکی از سوالات متداولی که همواره در مورد سیستم صوتی ماشین از ما می شود در مورد کامپوننت ها است و تفاوت آنها با بلندگوها و بعضا با میدرنج ها. در این قسمت سعی داریم به معرفی اجمالی کامپها و تفاوت آنها با بلندگوها بپردازیم.
به صورت کلی می توان گفت کامپوننت همان بلندگو می باشد که اجزاء آن تفکیک شده است. در یک بلندگو (کواکسیال گرد و یا بیضی تمام اجزاء بلندگو (تیوتر، مید – ووفر ) در یک مجموعه قرار دارند . ولی در کامپوننتها این قسمتها از همدیگر بصورت جداگانه می باشند در واقع اکثر کامپوننت ها از یک جفت ووفر ،یک جفت تیوتر،و یک جفت کراس اوور تشکیل شده اند. کراس اور کار تفکیک صدا را بر عهده دارد بدین ترتیب که فرکانسهای پایین و رنج وسط برای ووفر ،و فرکانسهای وسط به بالا برای تیوتر آماه وارسال می کند. در حال حاضر برندهای اروپایی در تولید کامپوننتهای کیفیتی در دنیا پیشتاز می باشند و نمونه موفق این شرکتها را می توان فوکال، هلیکس، گلیدن و هرتز معرفی نمود که در رنجهای مختلف کامپوننت به بازار عرضه می کنند.
ووفر کامپوننت ها در بیشتر حالتها به صورت گرد ساخته می شوند ولی بعضا کامپوننت هایی با ووفرهای بیضی نیز وجود دارند. کامپوننت های حرفه ای تر بصورت ۳-Way ساخته می شوند که از یک جز بیشتر برای تفکیک بیشتر و حجم صدای بالاتر بهره می گیرند. در کامپهای ۳-way در کنار تیوتر دو جزئ میدرنج و میدبیس وجود دارند و این کامپها از کراسهای حرفه ای تر نسبت به کامپوننتهای ۲-way بهره میگیرند.

ویژگی های کامپوننت و تفاوتهای اصلی آنها با بلندگوها به شرح زیر می باشند:

– در کامپوننت ها بعلت وجود کراس اوور، صدای بهتری نسبت به بلندگو ایجاد می شود (وضوح و دقت بهتر) همچنین هرچه دقت کراس اوور بیشتر باشد صدای نهایی نیز بهتر خواهد بود و البته قیمت کامپوننت گرانتر. (بطور معمول شرکتها ۱۲db/oct برای تیوتر و۶db/oct برای ووفر در نظر می گیرند)
– در کامپوننت ها کراس اور نقش آنالیز کننده صدا را دارد و تفکیک صدا را برای تیوتر و ووفر انجام می دهد و فرکانسهای زائد را حذف می کند. در نتیجه کامپوننت از لحاظ توان خروجی صدا از بلندگوی هم سطح خود قوی تر بوده ومی تواند وات خروجی بیشتری داشته باشد برای همین معمولا وقتی در یک سری از محصولات یک شرکت به قیمت بلندگوهای گرد و کامپوننت ها نگاه می کنیم متوجه قیمت بالاتر کامپوننت ها می شویم.
– درهنگام نصب کامپوونت ها با توجه به موقعیت راننده و سرنیشنان ماشین میتوان محل تیوتر را تغییر داد تا بهترین حالت صدا داخل ماشین ایجاد شود و صدای خروجی شفافیت بهتری داشته باشد.
– با توجه به وجود خازنهای مخصوص در کراس اور کامپوننت ها ، شدت جریان در کراس اورها کنترل می شود و در نتیجه قطعات کامپوننت ها از لحاظ ایمنی در درجه بالاتری نسبت به بلندگوهای گرد قرار میگیرند.
– دراکثر کامپوننت ها با توجه به قابهایی که داخل بسته بندی وجود دارد، می توانید تیوتر را بنا به نیاز خود در زوایای مختلف و حتی حالتهای مختلف نصب نمایید. و این باعث گرفتن صدای بهتری می شود.
– البته باید توجه داشت که برای راه انداختن اکثر کامپوننت ها به امپلی فایر نیاز است در حالیکه شما بلندگوهای گرد را می توانید بدون آمپلی فایر نیز راه اندازی نمایید. همچنین همواره نصب بلندگوها نسبت به کامپها راحت تر میباشد و معمولا برای نصب کاکپون بعلت وجود گراس اور احتیاج به نصاب کار بلد می باشد.

تیوتر یا توویتر (Tweeter‎)

در کل صدا را می توان به سه قسمت تقسیم نمود، صدای بم که اجرای آن بر عهده ساب ووفر می باشد، صای وکال و میانی که اجرای آن اغلب بر عهده میدرنج ها و بلندگوهای بیضی می باشد و صدای ریز که فرکانس صدایی ۳۰۰۰ هرتز تا ۲۰۰۰۰ هرتز را در بر میگیرد و اجرای آن بر عهده تیوتر و سوپر تیوترها و یا هورن ها می باشد. البته بعضی تیوترها مانند S20C پایونیر فرکانس صدای محدودتری دارند و تنها از ۶۰۰۰ هرتز به بالا را ساپورت می کنند.
تیوتر ها اکثرا ابعاد کوچکی دارند (از ۳ سانتیمتر کوچکتر می باشند) ولی از نظر ظاهر تنوع بالایی دارند و آنها را می توان به سه دسته کلی تقسیم بندی کرد. تیوتر دام، تیوتر مخروطی و ریبون که بدون مگنت ساخته می شود. در ساخت تیوتر ها معمولا ازمگنت نئودیوم استفاده می شود.
تیوتر ها معمولا در سه حالت به بازار عرضه می شوند.

۱- بر روی بلندگو ها ( بلندگوهای بیضی و گرد)
۲- به عنوان قسمتی از کامپوننت
۳- به صورت کاملا جداگانه

در حال حاضر شرکت های وایب، پایونیر، کنوود و سونی در بین برندهای اصلی تیوتر به صورت جداگانه به بازار عرضه می کنند. همچنین در بین برندهای ارزان، بوستر، پرمیر و تیوترهای مکسیدر در بازار شناخته شده تر از بقیه می باشند.

سوپر تیوترها

سوپرتیوترها در مقایسه با تیوترها پرتاب صدای فوق العاده بالاتری دارند و معمولا در سیستمهای صوتی SPL کاربرد دارند. سوپر تویتر ها ساختار بسیار ساده و یکسانی دارند ،سوپرترها از صفحات فلزی ساخته شده اند که بر اساس ادعای بعضی از شرکتهای سازنده از جنس تیتانیوم ساخته می شود. مگنت سوپرتیوترها بطور معمول از ترکیبات آلیاژی فریت ساخته می شود . البته سوپرتیوترها معمولا نسبت به تیوترها دیستروشن بالاتری دارند ولی طراحی برندهای حرفه ای تا حد زیادی این درهمریختگی صدا را کاهش می دهد. بهترین برندهای حال حاضر که به ساخت سوپرتیوتر می پردازند برندهای ام تی ایکس و وایب و آلفارد و گرندزیروو درگ استر می باشد همچنین در قیمت مناسبتر اجناس پایونیر، دوریس و جی فورس و بوستر کیفیت خوبی به شنونده می دهند.

هورن ها

هورن ها نیز مانند سوپرتیوترها برای پرتاب صدای بالا بکارمیروند با این تفاوت که فرکانس صدای آنها بازتر است و تا حدی فرکانس های پایین‌تر را نیز پوشش می دهند. برای همین صفحه بزرگتر و ابعاد بزرگتری دارند و همچنین هزینه بالاتری نیز دارند.

تیوتر ببندم یا سوپر تیوتر یا هورن؟

بیشترین استفاده از سوپرتیوترها در کنار میدرنج ها می باشد و با استفاده صحیح از آنها می توان تفکیک عالی از سیستم صوتی گرفت. هورن ها صدای وکال را نیز تقویت می کنند. انتخاب بین تیوترها و سوپرتیوترها و هورن ها معمولا سلیقه ای و با توجه به مابقی اجزای سیستم انجام می شود. اگر شما در سیستمتان از باندهای بیضی و سابها متوسط استفاده می کند و احساس می کنید اندکی صدای سیستمتان بم و خفه است با اضافه کردن تیوترها می توانید این مشکل را برطرف کنید. اگر از میدبیس ها و میدرنج ها استفاده می کنید و دنبال پرتاب صدای بالاتر هستید از سوپرتیوترها و هورن ها می توانید استفاده کنید. معمولا سوپرتیوترها در کنار میدرنجها و هورن ها در کنار میدبیس ها استفاده می شوند.

میدرنج (Mid-range speaker‎)

بلندگوی میان سطح بلندگویی است که فرکانس‌های میانی صدا، ۲۵۰ تا ۲۰۰۰ هرتز را پردازش می‌کند.

هر بلندگوی حرفه ای دارای قابلیت پخش ۳ نوع صدا است، صدای زیر (توییتر)، صدای حد وسط (مثل صدای خواننده)، صدا با بیس بالا (صدای ساب ووفر). اما در میدرنج این ۳ عمل صورت نمی‌گیرد در واقع میدرنج قابلیت تفکیک صدا را ندارد و تنها قابلیت پخش صدای حد متوسط را دارد و باید یک ساب و یک توییتر مجزا در کنار آن بکار گرفته شوند. البته زمانی که شما از میدرنج و ساب و توییتر مناسب در کنارهم استفاده می کنید، صدای بسیار با کیفیت و تفکیک شده ای را برای شما پخش خواهد کرد که از بسیاری از بلندگوها به مراتب بهتر است.