دنیای اطلاعات مرجع کامل اطلاعات
زندگی
او در ۲۸ مارس ۱۹۲۸ در شهر ورشو، پایتخت لهستان به دنیا آمد. پدرش یک ناسیونالیست لهستانی بود که در جوانی با سلطه روسیه بر لهستان مبارزه مسلحانه میکرد و بعدها وارد دیپلماسی لهستان شد. برژینسکی (پدر) در سال ۱۹۳۹ که هیتلر و استالین لهستان را میان آلمان و شوروی تقسیم کردند، سفیر لهستان در کانادا بود.
تحصیلات و سیاست
او در ۱۹۴۵ وارد دانشگاه مک گیل کانادا در مونترال شد و در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس تحصیل کرد. سپس به آمریکا رفت و در ۱۹۵۳ از دانشگاه هاروارد در رشته علوم سیاسی دکترا گرفت. در ۱۹۵۸ شهروند آمریکا شد، ولی احتمالاً تابعیت لهستانی خود را حفظ کرد. با وجود آنکه خانواده او سالها در کانادا سکونت داشتند، او هرگز تبعه کانادا نشد.
او در سیاست آمریکا در حزب دموکرات به فعالیت پرداخت و در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۶۰ آمریکا حامی جان اف کندی بود. پیشنهادهای برزینسکی به جان اف کندی در بحران موشکی کوبا باعث شد که فعالانه تر در عرصه سیاسی آمریکا وارد شود و در مسائل شوروی و اروپای شرقی به اظهار نظر بپردازد. او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۶۴ آمریکا حامی جانسون بود و در آن دولت بر اساس خصومت قبلی اش با شوروی، در جریان جنگ ویتنام به لیندون جانسون رئیس جمهور وقت آمریکا پیشنهادهای گوناگونی داد. شهرت او در عرصه نظریهپردازی و سیاستگذاری خارجی تا جایی پیش رفت که بسیاری از او به عنوان مهره مقابل “هنری کیسینجر” استراتژیست معروف جمهوریخواهان در اردوگاه دموکراتها یاد میکردند.
او استاد روابط بینالملل مدرسه مطالعات پیشرفته بینالمللی پال ایچ. نیتس در دانشگاه جانز هاپکینز در واشینگتن، دی.سی. بود.
زبیگنیف برژینسکی
تولد: ۲۸ مارس ۱۹۲۸
محا تولد: ورشو، جمهوری دوم لهستان
درگذشت: ۲۶ مهٔ ۲۰۱۷
محل درگذشت: فالز چرچ، ویرجینیا، ایالات متحده آمریکا
حزب سیاسی: حزب دموکرات
همسر: امیلی برژینسکی (ازدواج ۱۹۵۵)
فرزندان: ایان (زاده ۱۹۶۳)
مارک (زاده ۱۹۶۵)
میکا (زاده ۱۹۶۷)
محل تحصیل: دانشگاه مکگیل – دانشگاه هاروارد
تخصص: سیاستمدار، منتقد
دولت کارتر
او در انتخابات ریاست جمهوری ۱۹۷۶ آمریکا حامی جیمی کارتر بود. در دولت کارتر، از آنجا که کارتر آشنایی کامل به مسائل خارجی و بینالمللی نداشت، برژینسکی را به مشاور ارشد امنیت ملی در کاخ سفید گماشت. از مهمترین فعالیتهای او در این دوران به دور ساختن مصر از شوروی با ترتیب دادن قرارداد کمپ دیوید و صلح مصر و اسرائیل میتوان نام برد.
در دوران او مناسبات آمریکا با چین به حالت عادی درآمد و جیمی کارتر به چین رفت. سپس به خاطر دشمنی که با شوروی داشت، با کمک عربستان سعودی و پاکستان مجاهدان مسلمان را در افغانستان بر ضد شوروی مجهز کرد.
برژینسکی و افغانستان
برژینسکی از حامیان مسلح کردن شبه نظامیان مجاهدین علیه دولت حزب دموکراتیک خلق افغانستان بود و توانست جیمی کارتر را متقاعد کند که این اقدام موجب میشود تا «ارتش شوروی برای مداخله در افغانستان» تحریک شود.
برژینسکی و ایران
تنها شکست او در این دوره به اذعان کارشناسان غربی، این بود که به عنوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید نتوانست با تدوین یک استراتژی جامع و موثر از سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال ۱۹۷۸ جلوگیری کند. وی در جریان تسخیر لانه جاسوسی نیز تلاشهای پشت پرده فراوانی برای آزادی گروگانهای آمریکایی انجام داد که هیچ یک از آنها به ثمر ننشست.
به نوشته نیویورک تایمز، طراح اصلی عملیات اعزام نیروهای کماندو به ایران برای آزادی گروگانهای آمریکایی (عملیات طبس) در سال ۱۹۸۰ نیز برژینسکی بود که البته با یک شکست فاجعهبار به پایان رسید.
وی که مانند همتای جمهوریخواه خود هنری کیسینجر، دارای اصالت غیرآمریکایی بود، در دولت کارتر به دلیل اعتماد زیادی که کارتر به او داشت از آزادی عمل زیادی برای دخالت و اظهارنظر در مسائل خارجی برخوردار بود تا جاییکه “سایروس ونس” وزیر خارجه کارتر به دلیل دخالتهای او با او دچار اختلاف شد و در آوریل ۱۹۸۰ پس از آنکه متوجه شد عملیات آزادی گروگانهای آمریکایی در تهران بدون هماهنگی و اطلاع او انجام شده است از مقام خود استعفا داد.
برژینسکی با وجود اینکه دموکرات بود، در دولت جمهوریخواه رونالد ریگان و همزمان با آغاز جنگ تحمیلی علیه ایران، به عضویت کمیته تسلیحات شیمیایی آمریکا در آمد و تا سال ۱۹۸۹ نیز همچنان مناصبی را در دولتهای مختلف بر عهده داشت.
درگذشت
وی پس از بازنشستگی از سیاست به دانشگاه جانز هاپکینز رفت و تا پایان عمرش به تدریس سیاست خارجی در این دانشگاه پرداخت. زبیگنیف برژینسکی در ۲۶ مه ۲۰۱۷ در ۸۹ سالگی درگذشت.
