آیکیدو (هنر رزمی)

دنیای اطلاعات: آیکیدو به ژاپنی 合気道 به معنی «طریقت هماهنگی روح و روان»؛ یک هنر رزمی ژاپنی می باشد. بنیانگذار این هنر رزمی، موریهه اوشیبا نام دارد که در ۱۴ دسامبر سال ۱۸۸۳ به دنیا آمد، و اغلب به او لقب استاد بزرگ (グレートティーチャー) را دادند. هدف اوشیبا از خلق این هنر رزمی، دفاع بدون آسیب زدن به حریف بود.

تعریف آیکیدو

به صورت فیزیکی آی‌کی‌دو هنری است که با تغییر مسیر ها و جنبش های گوناگون نیروی حریف را بازگردانده و در انتها به قفل مفصل‌های حریف می انجامد. این ورزش از دایتو ریو آیکی جوجیتسو مشتق شده که گفته می شود موریهه اوشیبا در اواخر سال ۱۹۲۰ میلادی به خاطر عقاید دین اوموته-کیو این واگرایی را انجام داده است برخی دیگر از تکنیک‌ها و گرفتن‌ها نیز از کنجیتسو ناشی شده‌است.
تمرکز ورزش آی‌کی‌دو در مشت و لگدزدن به حریف نیست، بلکه با استفاده از انرژی حریف برای بدست آوردن کنترل حریف(ها) یا دور کردن آن‌ها از خود است. آی‌کی‌دو یک هنر ایستا نیست، بلکه تاکید فراوانی بر حرکات و جنبش‌های داینامیک دارد.
هنرجویان ارشد اوشیبا رویکرد های مختلفی به آی‌کی‌دو داشتند ولی امروزه آی‌کی‌دو در سراسر جهان در سبک های مختلفی تدریس می شود .

ریشه‌ شناسی و فلسفه عمومی کلمه آیکیدو

کلمه آی‌کی‌دو از سه حرف کانجی تشکیل شده است:
Ai | آی | 合 : به معنای به هم پیوستن، هماهنگی
Ki | کی | 気 : به معنای روح، نیروی درونی، انرژی طبیعی بدن
Do | دو | 道 : به معنای راه و روش

قوانین “آیکی” در زبان ژاپنی (در خارج از محل تمرین ) به ندرت استفاده می شود و دارای شبهات بسیاری نیز هست!
کلمه “آی (合)” اساساً به معانی ‘هماهنگی, ترکیب، متحد، پیوستن به یکدیگر، ملاقات’ است برای مثال : 合同 به معنی اتحاد و ترکیب ، 合成 به معنی (مخلوط)، 結合 به معنی (متحد / ترکیب / ملحق شدن) ، 連 合 به معنی (اتحادیه / اتحاد / انجمن )، 統 合 به معنی (ترکیب / وحدت)، و 合意 به معنی (توافق)است یک شیوه دیگر معنی برای استفاده در روابط متقابل نیز وجود دارد برای مثال : 知 り 合 う (برای شناختن یکدیگر)، 話 し 合 い (صحبت کردن / گفت و گو / بحث و مذاکره)، و 待 ち 合 わ せ る (ملاقات با تعیین وقت قبلی) معنی می شود.
کلمه “کی (気)” معمولا برای توصیف احساسات استفاده می شود برای مثال : なになに気がする (من احساسی میکنم) و 気 持 ち (احساس / حس) . ایز این واژه به معنی “انرژی” یا “نیرو” نیز استفاده می شود، به عنوان در 電 気 (نیروی برق) و 磁 気 (انرژی مغناطیس) تعبیر می شود. همچنین می تواندآن را به جمبه های معنوی و مردمی تعمیم داد به عنوان مثال : 気 質 (روح / صفت / خلق و خو) معنی می شود.
کلمه “دو (道)” که در هنر های رزمی دیگر مثل جودو و ای آی دو و … و همچنین در واژه معمولی مثل (shodō) به معنی خوشنویسی ژاپنی ،(KADO) به معنی گل ها و (chadō یا sadō) به معنی مراسم چای استفاده شده است در حالت کلی به معنی (راه، طریقت، شیوه) است.
بنابراین، از دیدگاه صرفا زبانی ، آی‌کی‌دو به معنی “شیوه ترکیب نیرو” است و بر اساس قانون “آیکی” که در مورد هنرهای رزمی صحبت میکند این واژه را به معنی “راه هایی برای کنترل مهاجم با حداقل تلاش و نیرو” تعبیر میکند . این بدین معنیست که باید از ریتم و زمان حمله حریف آگاهی پیدا کنیم و آن را درک کنیم که این شبیه اصولی است که جیگارو کانو (کانو جیگورو) بنیانگذار جودو معرفی کرده است.

روش رزمی آیکیدو

حرکات پایه در آی‌کی‌دو حرکات طبیعی هستند و بیش‌تر حملات در این سبک به صورت ذاتی و با الهام از ذات طبیعت انجام می‌شوند. یک آی‌کی‌دو کار، بدون تلاش برای حمله یا تهاجم تنها می‌کوشد تا خود را با شرایط هماهنگ کرده و در برابر حملات احتمالی حریفان، بدون استفاده از مشت و لگد از خود دفاع نماید. یک آی‌کی‌دو کار واقعی بهتر می‌داند که قدرت خود را بدون ضربه زدن به دیگران یا بدون تحقیر آنان، حفظ نماید.

سبکهای آیکیدو

– آی کی کای (سبک اصلی)
– آی‌کی‌دو یوشینکان
– شین شین تویستو
– تومیکی ریو
– جیوشینکای آیکیبودو (شاخه‌ای از سبک تومیکی ریو)
– ایواما آی‌کی‌دو

تمرین و پرورش

در آی‌کی‌دو، همانطور که تقریبا در تمام هنرهای رزمی ژاپنی دیده می شود ، هر دو جنبه “جسم” و “روح و روان” مورد پرورش قرار میگیرد. پرورش جسمی در آی‌کی‌دو متنوع است به طوری که برای این منظور در هر جلسه با تمرین های عمومی و حتی تمرینات خاصی این مسئله را پوشش میدهند.از آنجا که بخش قابل توجهی از هر جلسه آی‌کی‌دو شامل پرورش جسمی و فکریست، اولین چیزی که اکثر دانش آموزان یاد می گیرند چگونگی پرتاب شدن ، سقوط و یا به اصطلاح اوکمی است برای این منظور تکنیک های خاصی برای حمله هر دو نفر پیشبینی شده است. پس از آموختن تکنیک های پایه، هنرجویان دفاع آزاد علیه حریف های متعدد و تکنیک های برای دفاع در مقابل سلاح و حتی دفاع با سلاح را تمرین می کنند.

نقش مدافع و مهاجم

آی‌کی‌دو در مرحله اول نیاز به دو حریف و شریک تمرینی برای حرکات از پیش تعیین شده (کاتا) به جای آزادی عمل برای یادگیری الگوی اولیه را دارد که به کسی که دفاع میکند اوکه (UKE) و کسی که حمله میکند توری (TORI یا 取り) یا شیته (shite یا 仕手) با توجه به سبک آی‌کی‌دو گویند که در تکنیک هایی که توری پرتاب می شود به آن ناگه (NAGE یا 投げ) نیز گفته می شود که باروشی به نام “اوکمی” یا سقوط کردن نیروی تکنیک را خنثی میکند . هردو نقش اوکه و توری در آی‌کی‌دو ضروریست این دو نقش بر اصول اختلاط و سازگاری بنا شده است بنابراین توری شیوه اجرای تکنیک را می آموزد در حالی که اوکه شیوه کنترل نیرو و انعطاف پذیری بدن را تمرین میکند . به شیوه دریافت تکنیک و فرود آمدن “اوکمی” گفته می شود که با این کار نیرو و تعادل خود را بدون آسیب بازمی گرداند . در تکنیک های پیشرفته گاهی اوکه تکنیک را بازمیگرداند و یا به اصطلاح بدل میکند که به این تکنیک ها کایشی وازا (返し技 kaeshi-waza) می گویند . اوکمی (Ukemi 受身) روشی صحیح برای دریافت تکنیک بدون صدمه برای حریف است که با توجه به محیط ، تکنیک و میزان انرژی ،عکس العملی مناسب است که معمولا با خوردن زمین (سقوط) همراه است . به طور کلی اوکمی بخش از آیکی دو به شمار میرود که تضمینی برای سلامتی حریف بعد از تکنیک است در غیر این صورت تکنیک ها با شکستگی و پرتاب همراه است.

سلاح ها

سلاح ها در آی‌کی‌دو مشتمل بر یک چوب نسبتا کوتاه (۱۲۰ سانتی متری) به نام جو (Jo) ، شمشیر چوبی (کن یا بوکن Bokken) و چاقو به نام تانتو (Tanto) است که امروزه در برخی باشگاه ها استفاده از سلاح های گرم و خلع سلاح نیز مطرح شده است . در برخی سبک ها مثل ایواما و موریهیرو سایتو زمان زیادی را صرف تمرین با چوب و شمشیر را تحت نام آیکیجو و آیکیکن میکنند . آی‌کی‌دو بر مبنای دست خالی در مقالا شمشیر و نیزه توسعه یافته پس اساس تمامی تکنیک ها همین منشاء است.

لباس و رتبه بندی

هنرجویان آی‌کی‌دو ( که در خارج از ژاپن به آنها آی‌کی‌دوکا گفته می شود ) به طور کلی با گذراندن مقاطعی به نام “کیو” و پس از آن به درجه “دان” میرسند . هرچند در برخی از کلاس ها رنگ های مختلفی استفاده می شود ولی در آی‌کی‌دو رنگ کمربند “سفید” و “مشکی” است که نشان دهنده رده “کیو” و رده “دان” است.

درجه	کمربند	رنگ	نام
کیو		سفید	مودانشا / کودانشا
دان		مشکی	یودانشا

معمولا در کلاس ها به افراد زیر ۱۶ سال اجازه بستن کمربند مشکی یا ورود به آزمون رده “دان” داده نمی شود . لباس مورد استفاده در آی‌کی‌دو “آی‌کی‌دوگی” نام دارد که بسیار شبیه لباس “کیکوگی” است که برای بسیاری از ورزشهای رزمی مدرن امروزی استفاده می شود که شامل یک بالاپوش و شلوار و کمربند است. در سیستم های آی‌کی‌دو در رده های بالا ( معمولاً رده دان و کمربند مشکی ) از شلواری سنتی و پلیسه دار به نام هاکاما ( همان لباسی که در کن‏ دو و ای آی دو استفاده می شود ) به عنوان مکمل لیاس استفاده می شود. در اکثر باشگاه‌ها برای مدرسان و هنرجویان رده دان این لباس از پیش تعیین شده است.

مسابقات

آی‌کی‌دو تنها ورزش رزمی جهان است، که مسابقات تن به تن آن به دلیل آسیب‌دیدگی شدید مفاصل، سالهاست که ممنوع شده‌است. تنها مسابقات کاتا و حرکات نمایشی با شمشیر و چاقو برگزار می شود.

منبع: ویکی پدیا