دنیای اطلاعات: آیا میدانید این بیماری چه کسانی را درگیر میکند و بیشتر در چه گروه سنی شیوع دارد؟ آیا تاکنون درباره هلیکوباکتر چیزی شنیدهاید؟ یا در مورد این نام عجیب و غریب آگاهی دارید؟ هلیکوباکتر یک عفونت است. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا H Pylori زمانی رخ میدهد که باکتری هلیکوباکتر پیلوری معده شما را آلوده کند. اما چگونه اچ پیلوری وارد معده ما میشود؟ چگونه متوجه شویم که مبتلا به این عفونت شدیم و چگونه باید آن را کنترل و درمان کنیم؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤالات توصیه میکنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.
هلیکوباکتر پیلوری چیست و چه زمانی بروز میکند؟
عفونت هلیکوباکتر پیلوری زمانی رخ میدهد که باکتری هلیکوباکتر پیلوری معده شما را آلوده کند. این عفونت باکتریایی معمولاً کودکان را درگیر میکند. عفونت هلیکوباکتر پیلوری یکی از علل شایع زخم گوارشی است که هماکنون بیش از نیمی از مردم جهان آن را تجربه میکنند.
اچ پیلوری چیست؟ اچ پیلوری همان هلیکوباکتر پیلوری است که با این عنوان نیز معرفی میشود. این عفونت در اغلب موارد نهفته باقی میماند و تنها در صورت انجام تست اچ پیلوری شناسایی میشود. این باکتری میتواند مدتزمان زیادی در بدن شما باشد اما شما از آن مطلع نباشید. در بیشتر موارد افراد در حالت عادی نمیتوانند ابتلا به این عفونت را در خود تشخیص دهند، مگر در صورت بروز زخم گوارشی و انجام آزمایش.
اکثر مردم متوجه نمیشوند که به عفونت هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستند، زیرا هرگز علائم روشنی از آن را در خود نمیبینند یا نسبت به علائم آن آگاهی ندارند. اگر علائم و نشانههای زخم گوارشی در شما ایجاد شود، احتمالاً پزشک شما را ازنظر ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری آزمایش میکند. اگر عفونت هلیکوباکتر پیلوری دارید، نگران نباشید. این عفونت با مصرف آنتیبیوتیک زیر نظر پزشک قابلدرمان و کنترل است.
علائم اچ پیلوری چیست؟
اکثر افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری هرگز هیچ علامت یا علائمی را در خود نخواهند دید و احساس نخواهند کرد. دلیل این امر مشخص نیست که چرا این باکتری با وجود آسیبی که به بدن وارد میکند، هیچ علامت خاصی ندارد. اما برخی از افراد ممکن است با مقاومت بیشتری در برابر اثرات مضر هلیکوباکتر پیلوری متولد شوند. هنگامیکه علامت یا علائم عفونت هلیکوباکتر پیلوری یا اچ پیلوری رخ میدهد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس درد یا سوزش در شکم
- حالت تهوع
- ازدستدادن اشتها
- آروغزدن مکرر
- درد شکمی که وقتی معده خالی است بدتر میشود
- نفخ
- کاهش وزن ناخواسته
- ۲ تا ۳ ساعت پس از غذا خوردن دچار دلدرد میشوید
- نیمهشب زمانی که معده شما خالی است دچار درد معده میشوید
علل عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
هنوز مشخص نیست که دقیقاً چرا افراد مبتلا به عفونت اچ پیلوری میشوند. باکتری هلیکوباکتر پیلوری ممکن است از طریق تماس مستقیم با بزاق، استفراغ یا مواد آغشته به مدفوع از فردی به فرد دیگر منتقل شود. همچنین هلیکوباکتر پیلوری میتواند از طریق غذا یا آب آلوده نیز به دیگران منتقل شود. عفونت هلیکوباکتر پیلوری اغلب در دوران کودکی اکتسابی است. عوامل خطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری با شرایط زندگی در دوران کودکی شما مرتبط است. این عوامل خطر شامل موارد زیر میشود. شرایط و عوامل زیر فرد را در معرض ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری قرار میدهند:
- محیط زندگی ناسالم از نظر بهداشتی و اقتصادی
- عدم رعایت بهداشت فردی و اجتماعی
- مصرف غذاهای رستورانی
- مصرف آب آلوده و تصفیهنشده
- دارا بودن سابقه خانوادگی ابتلا به زخمهای گوارشی
- سیگارکشیدن
عوارض عفونت هلیکوباکتر پیلوری چیست؟
هلیکوباکتر پیلوری پتانسیل آسیب به پوشش معده و ایجاد زخمهای دردناک گوارشی ازجمله زخم معده را دارد. سایر مشکلات مرتبط با این باکتری به قرار زیر است:
- خونریزی معده
- از بین رفتن بخشی از پوشش طبیعی معده
- انسداد مجرای گوارشی و مشکل در عبور غذا
- التهاب مخاط معده: عفونت هلیکوباکترپیلوری یا اچ پیلوری میتواند معده شما را تحریک کرده و باعث التهاب گاستریت شود.
- سرطان معده: یکی از جدیترین عوارض ناشی از ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری بروز علائم سرطان معده است. این باکتری یک عامل خطر قوی برای انواع خاصی از سرطان معده است.
آیا هلیکوباکترپیلوری منتقل میشود؟
عفونت اچ پیلوری معمولاً از دوران کودکی افراد را آلوده میکند و غالباً بدون علامت باقی میماند اما حدود ۳۰٪ از افراد ممکن است به بیماریهای خفیف تا شدید دستگاه گوارش مانند گاستریت، زخم معده، سرطان معده یا لنفوم مبتلا شوند. به نظر میرسد انتقال فرد به فرد از راه بزاقی بهویژه در خانواده شایع است اما احتمال آلوده شدن به دلیل شرایط نامناسب محیطی نیز دور از انتظار نیست.
ریشهکن شدن باکتری در فرد نیاز به سپری کردن یک پروسه درمانی اختصاصی دارد. عود عفونت پس از ریشهکنی بسیار نادر است اما اگر اعضای خانواده به باکتری مبتلا باشند احتمال بازگشت بیماری افزایش خواهد یافت. هلیکوباکتر همچنین میتواند از طریق آلودگی مدفوعی-دهانی از طریق غذا یا آب آلوده نیز سرایت کند. در کشورهای کمتر توسعهیافته و یا در بافتهای حاشیهنشینی، مصرف آب آلوده، ازدحام و تراکم جمعیت و بهداشت نامناسب به شیوع بیشتر هلیکوباکتر پیلوری دامن میزند. اکثر افراد در کودکی به این بیماری مبتلا میشوند و به نظر میرسد والدین و یا خواهر و برادر نقش اصلی را در انتقال دارند.
به گفته وبسایت mayoclinic در صورت مشاهده هرگونه علائم و نشانههای مداوم که شما را نگران میکند، با پزشک خود قرار ملاقات بگذارید. اگر شرایط زیر را تجربه کردید فوراً به دنبال کمک پزشکی و پیدا کردن یک متخصص خوب باشید:
- درد شدید یا مداوم شکم
- مشکل در بلع
- مدفوع قیری خونی یا سیاه رنگ
- استفراغ خونی یا سیاه، یا استفراغی که شبیه تفاله قهوه است.
آزمایش اچ پیلوری
در مناطقی از جهان که عفونت هلیکوباکترپیلوری یا اچ پیلوری و عوارض آن شایع است، پزشکان گاهی افراد سالم را ازنظر هلیکوباکتر پیلوری آزمایش میکنند. اینکه آیا آزمایش عفونت هلیکوباکتر پیلوری در زمانی که هیچ علامت یا نشانهای از عفونت ندارند فایدهای دارد یا خیر، در میان پزشکان بحثبرانگیز شده است.
اگر نگران عفونت هلیکوباکتر پیلوری هستید یا فکر میکنید ممکن است در معرض خطر بالای سرطان معده باشید، با پزشک خود صحبت کنید. با هم میتوانید تصمیم بگیرید که آیا ممکن است آزمایش H.pylori را انچام دهید یا خیر. همانطور که اشاره کردیم در درجه اول بیماری باید تشخیص داده شود. پزشک برای تشخیص بیماری ضمن تست اچ پیلوری ممکن است از آزمایشات دیگری نیز استفاده کند، که به قرار زیر هستند:
- آزمایش خون: آزمایش H.pylori سلولهای ضد عفونت یا آنتیبادی هلیکوباکتر را بررسی میکند. اگر چنین آنتیبادی در خون وجود داشته باشد، به این معناست که شما مبتلا به هلیکوباکترپیلوری هستید.
- آزمایش کشت مدفوع: این آزمایش هرگونه باکتری غیرطبیعی در دستگاه گوارش را که سبب بروز اسهال و سایر مشکلات میشود را شناسایی میکند. انجام و دریافت پاسخ این تست بین ۲ تا ۳ روز زمان میبرد.
- تست تنفسی: برای انجام این تست شما ابتدا یک قرص اوره که دارای مولکولهای کربنی است را قورت میدهید. سپس اگر کربن در این تست یافت شود به این معناست که هلیکوباکترپیلوری آنزیم اوره آز را ساخته است. این آنزیم سبب ضعیف شدن پوشش مخاطی معده میشود.
- آندوسکوپی فوقانی: در این روش متخصص از مبدل آندوسکوپی مری استفاده کرده و پوشش مری، معده و اثنی عشر را موردبررسی تصویری قرار میدهد
پیشگیری از هلیکوباکتر پیلوری
بر اساس نتایج مطالعات اخیر، رعایت نکات بهداشتی زیر در کاهش انتقال باکتری هلیکوباکتر پیلوری مفید است:
- بهداشت دستها را بهویژه در زمان تهیه غذا و یا هنگام صرف غذا رعایت کنید.
- همه افرادی که علائم ابتلا به مشکلات مزمن گوارشی مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پیلوری را دارند باید برای جلوگیری از انتشار آن به دیگر اعضای خانواده آزمایش دهند و بهموقع درمان شوند.
- بیماران باید دوره کامل درمان ازجمله مصرف آنتیبیوتیکها و مهارکنندههای اسیدی را سپری کنند.
- برای جلوگیری از کمخونی ناشی از فقر آهن،از رژیم غذایی مناسب پیروی کنید.
- مصرف سبزیجات چلیپایی (بهعنوان مثال گلکلم و کلم بروکلی) را افزایش دهید.
در حال حاضر تعدادی از واکسنهای انسانی هلیکوباکتر پیلوری در مراحل آزمایشات بالینی هستند و امید است در آیندهای نزدیک در دسترس همگان قرار بگیرند.
درمان اچ پیلوری
برای درمان اچ پیلوری پزشک پیش از هر چیزی انجام تست را لازم میداند. اغلب افراد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری یا اچ پیلوری اصلاً از ابتلای خود به این بیماری آگاهی ندارند، به همین علت بیشتر آنها بهصورت تصادفی یا در خلال شک پزشک به این بیماری متوجه ابتلای خود به عفونت میشوند. بنابراین اگر علائم شایع این بیماری را دارید، حتماً جهت تشخیص و درمان ابتدا به متخصص مراجعه کنید.
درمان h pylori بر اساس معاینات پزشکی شروع خواهد شد. پزشک برای انتخاب روش درمانی درست موارد زیر را بررسی میکند و سپس یک برنامه درمانی خاص به شما ارائه خواهد کرد:
- سن، سلامت کلی و وضعیت سلامت گذشته شما
- مشکل شما چقدر جدی است.
- از چه داروهایی استفاده میکنید و تحت چه درمانهایی قرارگرفتهاید.
ضمن بررسی موارد بالا پزشک از داروهای زیر جهت درمان این عفونت باکتریایی استفاده میکند:
- مسدودکنندههای H۲ که به کاهش میزان اسید در معده با مسدود کردن هورمون هیستامین کمک میکنند.
- مهارکنندههای پمپ پروتون که به جلوگیری از تولید اسید معده کمک میکنند.
- محافظهای مخاط معده که از پوشش معده در برابر اسید محافظت میکنند و همچنین سبب کشتهشدن باکتریها میشوند.
رژیم غذایی برای مبارزه با هیلکوباکتر پیلوری
بهطورکلی رژیم غذایی بهخصوصی برای عدم ابتلا و یا درمان این بیماری وجود ندارد. اما پزشکان توصیه میکنند حتماً دستها را قبل از غذا خوردن با آب و صابون بشویید. حتماً از پخته شدن غذاها اطمینان حاصل کنید. از آبی که مینوشید اطمینان حاصل کنید و مطمئن شوید که منبع آن تمیز است. البته در کنار این موارد مراقبتی برخی از مواد غذایی هستند که میتوانند به کاهش علائم این بیماری و برطرف کردن آن کمک کنند. رژیم غذایی اچ پیلوری بهتر است حاوی مواد غذایی و ترکیبات زیر باشد:
- منابع غذایی پروبیوتیک
- روغن زیتون
- چای سبز
- ریشه شیرین بیان
- عسل
- جوانههای بروکلی
درمان خانگی هلیکوباکتر پیلوری
عفونت هلیکوباکتر پیلوری و زخم معده بهطور معمول با تجویز آنتیبیوتیک و مهارکنندههای اسید معده درمان میشود اما گاهی آنتیبیوتیکها باعث بروز عوارض جانبی میشوند و مصرف بلندمدت را با چالش مواجه میکنند. در چنین شرایطی استفاده از درمانهای طبیعی در جلوگیری از عوارض جانبی، محافظت از معده، تقویت سیستم ایمنی و ارتقای سلامت عمومی بیمار مفید است. در این بخش از مقاله به مهمترین درمانهای طبیعی زخم معده و عفونت هلیکوباکتر پیلوری میپردازیم.
عسل
از دیرباز تاکنون عسل به دلیل خواص ضد باکتریایی خود بهعنوان داروی طبیعی برای بهبود مشکلات گوارشی مورد استفاده قرارگرفته است. مطالعات نشان میدهد که عسل رشد هلیکوباکتر پیلوری را در سلولهای معده مهار میکند.
آلوئهورا
آلوئهورا از داروهای طب سنتی است که برای اهداف درمانی مختلفی ازجمله درمان یبوست، ارتقای سلامت دستگاه گوارش و التیام زخمهای گوارشی کاربرد دارد. نتایج بعضی از مطالعات بیانگر آن است که ژل آلوئهورا در مهار رشد و کشتن سویههای هلیکوباکتر پیلوری، حتی سویههای مقاوم به دارو، مؤثر بوده است. این یافتهها نشان میدهد که آلوئهورا برای درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری در صورت استفاده با آنتیبیوتیک موثر است.
جوانه کلم بروکلی
سولفورافان از ترکیباتی است که بهوفور در جوانه کلم بروکلی یافت میشود و خاصیت ضد هلیکوباکتر پیلوری دارد. یافتههای تحقیقاتی هم بر روی حیوانات و هم مطالعات انسانی اثرات مطلوب سولفورافان را بر کاهش تعداد هلیکوباکتر پیلوری نشان داده است. جوانه بروکلی همچنین ماهیت ضدالتهابی دارد و میتواند زخم معده را تسکین دهد
شیر
گلیکوپروتئینی که هم در شیر انسان و هم در شیر گاو یافت میشود و فعالیت مهاری علیه هلیکوباکتر پیلوری دارد لاکتوفرین نام دارد. در یک مطالعه بالینی از روش درمانی ترکیبی آنتیبیوتیک و لاکتوفرین شیر گاو استفاده شد که منجر به بهبود ۱۰۰ درصدی بیماران و ریشهکنی ریشهکنی هلیکوباکتر پیلوری در ۱۵۰ فرد مبتلا به زخم معده شد. علاوه بر این، به نظر میرسد که ترکیبی به نام ملانوئیدین در شیر از رشد باکتری هلیکوباکتر پیلوری جلوگیری میکند. ملانوئیدین ترکیبی است که در اثر واکنش بین قند لاکتوز و پروتئینی به نام کازئین موجود در شیر و محصولات لبنی ایجاد میشود.
هزینه آزمایش هلیکوباکتر چقدر است؟
هزینه آزمایش هلیکوباکتر با توجه به فاکتورهای آزمایشی که در کنار آن موردبررسی قرار میگیرند، متغیر خواهد بود. بنابراین این موضوع کاملاً به نسخه آزمایش شما و نحوه دریافت خدمات آزمایشگاهی بستگی دارد.
منبع: همکا