اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال، نقش تصاویری را دارند که می‌توانند به اندازه هزاران کلمه و عدد و رقم، معنا منتقل کنند. بسیاری از اوقات، یک تصویر بدون شرح، گویاتر از حرف‌ها و کلمات است. وقتی موضوع مورد تحلیل و مطالعه، پیچیده‌تر می‌شود، تصویر ابزار کمکیِ بهتری خواهد بود. اندیکاتورها همان ابزار تصویری هستند که در تحلیل تکنیکال یا فنی به کمک سهام‌دار می‌آیند تا درک بهتر و عمیق‌تری از شرایط سهام و حتی آینده آن پیدا کند. اما اندیکاتورها دقیقا چه نقشی در تحلیل تکنیکال ایفا می‌کنند؟
اندیکاتور در حقیقت شاخصی تکنیکال است که برای هشدار، پیش‌بینی یا تحلیل به کار می‌رود. گاهی در فارسی از معادل‌هایی نظیر «شاخص» و «نشانگر» برای آن استفاده می‌شود. اصولا در دنیای بورس، اندیکاتورها دسته‌ها و انواع مختلفی دارند اما معمولا آن‌ها را به لحاظ همراهی با قیمت در دو دسته قرار می‌دهند: پیشرو (هدایت‌گر) و پسرو (تحکیم‌کننده). اندیکاتور پیشرو که با عنوان اسیلاتور هم شناخته می‌شود، همان‌طور که از نامش پیداست، پیش از آغاز روند جدید یا برگشت روند، سیگنال می‌دهد. اندیکاتور پسرو وضعیتی معکوس دارد و پس از شکل‌گیری روند، سیگنال می‌دهد. یعنی اندیکاتور پسرو به نوعی دنبال‌رو است. سهام‌داران باید هنگام سرمایه‌گذاری در بازار سهام از مسیر آموزش بورس با اندیکاتورهای موثر در تحلیل تکنیکال آشنا شوند. آشنایی با این جعبه ابزار تحلیلی به آن‌ها کمک می‌کند در درازمدت سرمایه‌گذاری بهتر با بازدهیِ بیشتر در بازار سرمایه داشته باشند.
دسته‌بندی‌های دیگری هم برای اندیکاتورها وجود دارد. برای مثال آن‌ها را به لحاظ نوسانی بودن هم به دو دسته تقسیم می‌کنند؛ یک دسته نوسان نماهای مرکزی است که حول یک خط مرکزی حرکت می‌کنند. دسته دیگر، نوسان نماهای نواری هستند که نوسان دو خط مرزی اشباع خرید و اشباع فروش را نشان می‌دهد. البته در تحلیل تکنیکال، همیشه نمودار قیمت اهمیت بیشتری نسبت به اندیکاتورها دارد. یعنی کماکان، تحلیل اصلی از روی نمودار قیمت صورت می‌گیرد. اما اندیکاتورهایی نظیر اندیکاتورهای پیشرو و پسرو در کنار نمودار قیمت قرار می‌گیرند و کمک می‌کنند تحلیل کامل‌تری به دست آید.
چرا اندیکاتور در تحلیل تکنیکال اهمیت دارد؟
هر تحلیلی به ابزارهای خودش نیاز دارد، تحلیل تکنیکال هم روش‌ها و انواع مختلفی دارد. برخی از تحلیل‌گران برای انجام تحلیل تکنیکال از اندیکاتورها کمک می‌گیرند و برخی دیگر به کمک پرایس اکشن تلاش می‌کنند به درک عمیق‌تری از بازار دست پیدا کنند. پرایس اکشن در حقیقت روشی است که در آن فقط از نمودارهای قیمتی به صورت خام بهره گرفته می‌شود و هیچ اندیکاتوری در آن استفاده نمی‌شود. به عبارت دیگر، پرایس اکشن همان مطالعه حرکت قیمت یک اوراق بهادار است. اما اندیکاتورها قرار است ابزارهایی باشند که در دوراهی‌ها به کمک تحلیل‌گر یا معامله‌گر بیایند.
هر یک از ابزارهایی که در دنیای بورس برای تحلیل به کار می‌روند مزایا و معایبی دارند. به همین خاطر است که هنگام آموزش بورس، همه موارد آموزش داده می‌َشود تا تحلیل‌گر یا معامله‌گر در مواقع نیاز، از بهترین ابزار بهره بگیرد. سرمایه‌گذاریِ موفق در بازار سرمایه مستلزم آشنایی با ابزارهای مختلفی نظیر «اندیکاتورها» است. تحلیل تکنیکال یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای تحلیل رفتار قیمت است و مهم‌ترین ابزار آن را اندیکاتورها تشکیل می‌دهند. به همین خاطر است که نقش اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال پررنگ می‌شود.
نگاهی به انواع اندیکاتورها
درون جعبه اندیکاتورها، ابزارهای مختلفی وجود دارد که برخی شهرت و کاربرد بیشتری دارند. اصولا اندیکاتورهای «روند»، «اسیلاتور»، «حجم» و «بیل ویلیامز» جزو مهم‌ترین اندیکاتورهایی هستند که تا کنون در دنیای بورس معرفی شده‌اند و هر یک زیرمجموعه‌هایی دارند.
۱- اندیکاتورهای روند (Trends)
همان‌طور که از نام آن پیداست، اندیکاتور روند به نوعی مسیر یا جهت قیمت را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، مسیر صعودی، نزولی یا خنثی را در نمودار قیمت مشخص می‌کند. البته همین اندیکاتور روند، زیرمجموعه‌ها و روندهایی دارد که همگی شناخته شده هستند. برای مثال اندیکاتور میانگین متحرک که از روی میانگین متحرک قیمت‌ها تحلیل به دست می‌دهد. اندیکاتور بولینگر باند هم از طریق میانگین متحرک نمایی عمل می‌کند و به نوسان قیمت حساس است. قسمتی از اندیکاتور ایچیموکو هم جزو اندیکاتورهای ترند است. اندیکاتور ایچیموکو از طریق کندل‌ها به تحلیل‌گر یا معامله‌گر اطلاعات می‌دهد. بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند اندیکاتور ایچیموکو می‌تواند به تنهایی نیازهای یک معامله‌گر را برآورده کند.
۲- اسیلاتورها (Oscillators)
اسیلاتورها در حقیقت مجموعه‌ای از اندیکاتورها هستند که به سنجش میزان هیجان در خریداران و فروشندگان می‌پردازند. به آن‌ها دماسنج هیجانات هم می‌گویند. از آنجا که اسیلاتورها معمولا نوسان حول یک خط یا میان دو خط معین را نشان می‌دهند آن‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کنند که یکی مرکزی و دیگری نواری است.
۳- حجم (Volume)
دسته دیگری از اندیکاتورها وجود دارند که به جز قیمت، حجم معاملات را هم زیر ذره‌بین قرار می‌دهند. یعنی تحلیل‌گر می‌تواند به کمک آن‌ها از حجم یا ارزش معاملات آگاه شود. اندیکاتورهای حجم هم زیرمجموعه‌هایی مختلفی دارد که به جریان سرمایه، حجم تعادلی و تجمع و توزیع می‌پردازد.
۴- بیل ویلیامز (Bill Williams)
این اندیکاتور به اسم خالق آن یعنی بیل ویلیامز نام‌گذاری شده‌است. طبق اندیکاتور بیل ویلیامز، تحلیل‌گر می‌تواند به تحلیل رفتار بازارهای مالی بپردازد. این کار از طریق یافتن راهی منطقی برای تحلیل بازار و برهان غیرمنطقی آشفتگی صورت می‌گیرد. بیل ویلیامز به نوعی کارش روان‌شناسی معامله‌گر بازار است و در تحلیل تکنیکال به کار می‌آید.
جمع‌بندی
فعالیت موفقیت‌آمیز در هیچ بازاری بدون دانش، مهارت و تجربه امکان‌پذیر نخواهد بود. آموزش بورس به معامله‌گران کمک می‌کند فعالیتی مفیدتر در بازار سرمایه داشته باشند. یکی از مواردی است که سرمایه‌گذاران باید نسبت به آن دانش کسب کنند، کاربرد اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال است. در واقع معامله‌گران باید توانایی تحلیل فنیِ بازار سرمایه را داشته باشند و برای این کار به ابزارهای ویژه‌ای نیاز دارند، این ابزار، همان اندیکاتور است.
اندیکاتورها در حقیقت شاخص‌ها یا نشانگرهایی هستند که به زبان تصویر و از طریق اعمال و روابط ریاضی با تحلیل‌گر یا معامله‌گر سخن می‌گویند و او را نسبت به وضعیت معاملات و بازار آگاه می‌کند. این ابزار گاهی به تحلیل‌گر هشدار می‌دهند، گاهی پیش‌بینی می‌کند و گاهی صرفا تحلیلی که از پیش صورت گرفته را تایید می‌کند. از آنجا که بازار سرمایه همیشه با غافلگیری‌هایی همراه است، تحلیل‌گر می‌تواند به کمک اندیکاتورها و تحلیل تکنیکال، میزان غافلگیری در بازار را کاهش دهد و فعالیتی آگاهانه‌تر در بازار داشته باشد.
برای آشنایی بیشتر با تحلیل تکنیکال و سایر آموزش‌های بورسی می‌توانید به سامانه آموزش مفید به نشانی Learning.emofid.com مراجعه کنید.